Menu główne

Adolf Pawiński

 

Należy nazwać go najwybitniejszym zgierzaninem, o którym niemalże wszystkie encyklopedie powszechne, wydane na ziemiach polskich po 1896 r. - zamieszczające stosowne informacje związane z jego działalnością naukową w dziedzinie historii.

Adolf Stanisław Pawiński urodził się 7 maja 1840 r. w Zgierzu. Ojciec jego Jan Pawiński pochodził z miejscowości Słupca i był właścicielem niewielkiej farbiarni w Zgierzu. Matka z domu Crone, była córką pastora. W domu rodzinnym nie było dostatku. Tym bardziej, że oprócz Adolfa było jeszcze czworo dzieci (miał on dwóch braci i dwie siostry).

Wykształcenie elementarne otrzymał w Zgierzu, średnie w Piotrkowie Trybunalskim. Tam w gronie uzdolnionych kolegów należał do uczniowskiego "Towarzystwa Literackiego". Podczas promocji maturalnej otrzymał srebrny medal za świetne wyniki w nauce. Studia uniwersyteckie rozpoczął na Wydziale Filozoficzno-Historycznym w Petersburgu w 1859 r. Ukończył je ze stopniem kandydata nauk w Dorpacie w 1864 r. Przez cały okres nauki borykał się z biedą. Był jednakże pracowity i zdolny, przejęty do głębi studiami.

W roku 1865 wyjechał jako stypendysta rządowy do Niemiec. W Berlinie studiował pod kierunkiem słynnych historyków - Rankego i Jaffego. Potem przeniósł się do Getyngi i tam na podstawie obronionej pracy o ustroju miast północnowłoskich w XI i XII w. otrzymał z rąk prof. Weitza dyplom doktora filozofii. W ciągu prawie 9 lat studiów i wytężonej pracy, zdobył zasób wiedzy i umiejętności samodzielnej pracy badawczej.

Po powrocie do ojczyzny w 1868 r. zostaje docentem Szkoły Głównej w Warszawie i jednocześnie otrzymał dobrze płatną pracę sekretarza w Archiwum Głównym Akt Dawnych.

W roku 1871 po przedstawieniu rozprawy o Słowianach Połabskich - uzyskał w Petersburgu stopień doktora historii powszechnej, po czym mianowano go profesorem nadzwyczajnym Uniwersytetu Carskiego w Warszawie (po zamknięciu Szkoły Głównej). Mniej więcej w tym czasie ożenił się. W roku 1875 objął kierownictwo Archiwum Głównego oraz otrzymał nominację na profesora zwyczajnego.

Kontakty z uczonymi utrzymywał często podróżując i biorąc udział w zjazdach naukowych. Pracował bardzo intensywnie i to nadwyrężyło jego siły.

Zmarł 24 sierpnia 1896 r. w Grodzisku. Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Polityką się nie zajmował, nie rozumiał jej. Ale był przedstawicielem inteligencji tamtych czasów i uważał, że najważniejsze są efekty pracy. Wierzył w rozum i postęp, czuł prawdę i niezależność sądu - podobnie jak współcześni mu pozytywiści.

Był współredaktorem "Biblioteki Warszawskiej", współzałożycielem pisma "Ateneum", współpracownikiem Wielkiej Encyklopedii Ilustrowanej i wielu innych czasopism. Był jednym z kierowników Sekcji Czytelni przy Towarzystwie Dobroczynności oraz współtwórcą Towarzystwa Kolonii Letnich (organizujących wypoczynek dla ubogich dzieci Warszawy). Potrafił zdobywać pieniądze dla wydawnictw naukowych, popularnych i literackich. Przyczynił się do taniego wydania dzieł Mickiewicza i Trylogii Sienkiewicza. Wielki Słownik Języka Polskiego jemu w dużej mierze zawdzięcza swoje narodziny.

Tytuł do sławy dał mu jednak jego dorobek naukowy. A więc 17 tomów wydawnictw źródłowych, 20 większych dzieł monograficznych, 14 artykułów naukowych. W niepełnym spisie jego opublikowanych prac znajduje się 145 pozycji. Najcenniejsze jego dzieła to: "Skarbowość polska i jej dzieje za Stefana Batorego", "Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, Wielkopolska, Mazowsze, Podlasie", "Rządy sejmikowe w Polsce na tle stosunków województwa kujawskiego", "Sejmiki Ziemskie".

Z rzeczy popularnych jakby pisanych ręką literata - ukazały się: "Młode lata Zygmunta Starego", "Statysta Ostroróg", "Ostatnia księżna Mazowiecka", a także wspomnienia z podróży: "Serbia", "Hiszpania", "Portugalia".

Oprócz tego dawał cenne przyczynki z zakresu archeologii, antropologii, etnografii, bibliografii i historii sztuki. Poza tym bodajże w 1876 r. wydrukowane zostały 2 tomy źródeł "Najstarsze księgi sądowe ziemi łęczyckiej".

Adolf Pawiński nosił się z zamiarem napisania historii stron rodzinnych, ale śmierć nie pozwoliła mu na zrealizowanie tej, a nawet innych zaczętych prac.

Myślę, że interesująca będzie informacja o tym, iż posiadał on znajomość języków obcych, a więc rosyjskiego, niemieckiego, francuskiego, angielskiego, łaciny, greckiego, hiszpańskiego, sanskrytu i hebrajskiego. A przy tym wszystkim swojej rodzinie był serdecznie oddany i utrzymywał z nią żywy kontakt. Najmłodszemu bratu służył podczas studiów - pomocą materialną (został on wybitnym lekarzem, praktykującym w Warszawie).

Oprócz umiłowania nauki cenił również pracę fizyczną. Gdy jego drugi brat, pracownik farbiarni w Zgierzu przyjeżdżał do Warszawy, to uczony historyk kazał swoim dzieciom z uznaniem całować jego strudzone ręce.

Adolf Pawiński był dobrym i prawym obywatelem, nieskazitelnym, pracowitym i serdecznym człowiekiem. Zapisał się złotym literami w nauce historii Polski. I my zgierzanie winniśmy być dumni z osiągnięć naszego ziomka.

Szczepan Mikołajczyk
"Wybitni Zgierzanie - z urodzenia i z wyboru"
Fundacja Muzeum Miasta Zgierza
Zgierz 1994

Copyright © 2016. All Rights Reserved by Miasto Zgierz

Created by Logo firmy VobacomVobacom

Ważne komunikaty

22808
Usuń

Nieczynny PSZOK

30 marca 2024 roku (Wielka Sobota) Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK) przy ul. Barlickiego 3a w Zgierzu będzie nieczynny. 
22791
Usuń

Planowane wyłączenia prądu

Komunikaty PGE Dystrybucja S.A. Oddział Łódź o planowanych wyłączeniach energii elektrycznej w Zgierzu:  W dniu 2 kwietnia 2024 roku w godz. 08:00-...
28021
Usuń

Rekrutacja na rok szkolny 2024/2025

Rekrutacja do przedszkoli i oddziałów przedszkolnych na rok szkolny 2024/2025 Rekrutacja do klas pierwszych w szkołach podstawowych na rok szkolny...
27399
Usuń

Tymczasowe lokalizacje

Wydział Edukacji i Młodzieży Urzędu Miasta Zgierza - ul. A. Musierowicza 2 w budynku Samorządowego Liceum Ogólnokształcącego im. R. Traugutta ...
13467
Usuń

Ceny wody i ścieków w Zgierzu

Aktualne stawki opłat za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków przez "Wodociągi i Kanalizacja-Zgierz" Sp. z o. o. wynoszą: ...
24682
Usuń

Stopnie alarmowe

Premier Donald Tusk podpisał zarządzenia, które do 31 maja 2024 r. przedłużają obowiązywanie trzech stopni alarmowych: 
10697
Usuń

Odpady komunalne: harmonogramy odbioru, deklaracje i stawki

Harmonogramy odbioru odpadów: 
17413
Usuń

Godziny obsługi interesantów UMZ i USC

Urząd Miasta Zgierza (UMZ - pl. Jana Pawła II 16, ul. ks. J. Popiełuszki 3a, ul. ks. Sz. Rembowskiego 1) i Urząd Stanu Cywilnego (USC - ul. 1. Maja...
14116
Usuń

Zagubione zwierzęta, zwierzęta do adopcji

Bezdomne zwierzęta, w szczególności psy i koty wyłapywane na terenie Gminy Miasto Zgierz przewożone są do Schroniska JASIONKA (miejscowość Jasionka...
4942
Usuń

Dyżury aptek

Apteka całodobowa "U DOMINIKA" (ul. Lechonia 2 - tel. 42 716 52 30) dyżur pełni w dni powszednie, soboty, niedziele i święta. Godziny pracy...
Facebook
YouTube
Google+
RSS