Menu główne

Cmentarz Żydowski (nieczynny)

 

95-100 Zgierz, ul. Barona

Zobacz też:

Cmentarz w Zgierzu założono w 1826 roku przy obecnej ul. Barona. Powstanie cmentarza ma bezpośredni związek z powołaniem Gminy Żydowskiej.

Cmentarz Żydowski (nieczynny)W XVIII wieku - wraz ze stałym osadnictwem żydowskim - powstał pierwszy, drewniany dom modlitwy. Administracyjną zgodę na utworzenie Gminy Żydowskiej w Zgierzu, wydano na początku XIX wieku, kiedy to - w 1824 roku powołano pierwszy Dozór Bożniczy. Datę tę uznać można także za początek Gminy Żydowskiej w Zgierzu. Od 1926 roku prowadzono księgi Chewry Kadiszy. Również z tego roku pochodzą pierwsze nagrobki na zgierskim cmentarzu.

Podczas II wojny światowej nekropolia została zniszczona przez nazistów. Długie lata po wojnie teren cmentarza pozostawał bez opieki.

W 1992 r. dzięki inicjatywie potomka zgierskich Żydów, Jakuba Milgroma z Kanady oraz członków Towarzystwa Przyjaciół Zgierza cmentarz został uporządkowany i ogrodzony (choć nie na takiej powierzchni, jaką zajmował przed wojną). W jidysz cmentarz nazywa się bejs ojlem „dom świata" czy gut ort „dobre miejsce". Nad grobami wznoszą się macewy - nagrobne kamienie. Inskrypcje podają hebrajskie imię zmarłego, datę śmierci, pochwałę cnót, życzenie, by dusza była związana w węzeł życia. Choć wobec śmierci wszyscy są równi, żydowski cmentarz ma swoją hierarchię i geografię. Najznamienitszym wznosi się nad grobem ohele „namioty", przy których pojawiają się kwitlech - karteczki z prośbą o pośrednictwo w modlitwie. Nie ma zwyczaju przynoszenia kwiatów, za to pali się świeczki i kładzie kamyki. Kamyki na grobach są też wspomnieniem pochówków podczas wędrówki Izraelitów przez pustynię, kiedy zwłoki zakopane w piasku trzeba było zabezpieczyć przed dzikimi zwierzętami.

Pamięć o zmarłych wraca przy okazji świąt i specjalnych modlitw (jizkor) oraz w rocznicę śmierci (jorcajt). Dla Żydów życie jest etapem istnienia i jest nierozerwalnie połączone ze śmiercią. Za swoich bliskich, którzy odeszli do innego świata odprawiają Kadisz - modlitwę za zmarłych, która jest afirmacją życia i pochwałą Stwórcy. Według wyznawanych przez nich zasad nie wolno grzebać zmarłych, ani nawet wchodzić na cmentarz w Szabat i część świąt. Nie wolno zakłócać ich spokoju, naruszać ciał, ponieważ zmarli czekają w grobach na zmartwychwstanie i sąd ostateczny.

Obecnie na cmentarzu, o którym tu mowa, chowani są nie tylko baptyści, ale także katolicy i świadkowie Jehowy.

Na podstawie: artykułu pt. "Czas pamięci i zadumy" Ilustrowany Tygodnik Zgierski" Nr 44/2008 (28.10.-03.11.2008 r.)

Obecna powierzchnia 825 m2.

Powstał prawdopodobnie w latach 20-tych XIX w. W roku 1825 powstał w naszym mieście rewir żydowski obejmujący obecne ul. Sieradzką, Łódzką i Barona. Na końcu tej ostatniej (ówczesna ul. Piaskowa) ulokowano właśnie Cmentarz Wyznania Mojżeszowego. W 1938 r. Zgierz liczył 27853 mieszkańców, w tym 4532 Żydów.

W czasie II wojny światowej okupant nie tylko wymordował Żydów, ale także całkowicie zniszczył miejsca ich pochówku. W 1941 r. niemiecki urząd pracy (Arbeitsamt) wysłał robotników (dorosłych i dzieci), którzy pod nadzorem hitlerowców, porozbierali macewy (pionowe płyty nagrobne), zlikwidowali groby i cmentarz przestał istnieć.

Do 1990 r. plac po dawnym cmentarzu pozostawał bez opieki. W tymże roku, grupa byłych mieszkańców Zgierza wyznania mojżeszowego, zamieszkałych w Kanadzie, zwróciła się do Towarzystwa Przyjaciół Zgierza w sprawie uporządkowania i upamiętnienia cmentarza. Dzięki współpracy TPZ, władz miasta i Zgierskiej Spółdzielni Mieszkaniowej oraz staraniem byłego mieszkańca Zgierza Jakuba Milgroma urządzono tutaj "miejsce pamięci byłego cmentarza żydowskiego w Zgierzu".

Na lewym filarze wejściowej furty umieszczono tablicę z napisem:
"Obiekt ufundowany przez Jakuba Milgrona z Kanady 1992 rok."

Wewnątrz ogrodzonego placu tablica w jęz. polskim i żydowskim:
"Pamięci Żydów Zgierza pochowanych na tym cmentarzu od czasu jego powstania na początku XIX wieku aż do ich zagłady w czasie II wojny światowej."

Wykorzystano m.in.: "ZGIERZ CMENTARZE, POMNIKI, TABLICE" Marian Pieruń, Wydawca: Towarzystwo Przyjaciół Zgierza, Zgierz 2003; ISBN 83-920038-0-2

Trzecim najstarszym cmentarzem w naszym mieście jest cmentarz żydowski. Żydzi, na pewno jako wędrowni handlarze, pojawiali się w Zgierzu już prawdopodobnie od początków XVIII wieku. Żydzi, pierwsi stali mieszkańcy, zarówno Zgierza jak i parafii zgierskiej to przełom XVIII i XIX w. W tym czasie nie było w Zgierzu wspólnoty żydowskiej. Należeli do kahału strykowskiego, a później parzęczewskiego i tam w Parzęczewie odbywały się pochówki zgierskich Żydów. W momencie powstania gminy żydowskiej, lata 20. XIX wieku, powstał cmentarz. Usytuowany był na krańcach ówczesnego miasta, na rozległej wydmie nad Bzurą. Stąd, chyba od wydmy nazwa ulicy - Piaskowa (obecnie Henryka Barona).

Cmentarz zgierski został założony w roku 1826. W 1885 został rozszerzony i wtedy przybrał obecny kształt. Dziś trudno sobie ten kształt wyobrazić. Jeszcze po wojnie był ogrodzony i wtedy było wiadomo gdzie jest cmentarz. Później ogrodzenie uległo zniszczeniu, na terenie cmentarza, zaczęli przebywać drobni pijaczkowie, a nawet, czego byłem świadkiem, nauczyciele przyprowadzali dzieci na lekcje WF. Część cmentarza zajęto pod zabudowania "ogródków działkowych", co nie najlepiej świadczy o ówczesnych decydentach, ale także o samych działkowiczach.

Jest jeszcze jedna drażliwa sprawa. Niemcy zdewastowali cmentarz rzucając na bezładną stertę nagrobki. Część z nich wykorzystali do budowy krawężników na niektórych ulicach. Są tam do dziś. W literaturze żydowskiej przejawia się motyw udziału Polaków w tej dewastacji. Z tego, co opowiadali mi uczestnicy tych działań wyglądało to tak. W czasie okupacji dzieci polskie od lat 12 do 16 były wykorzystywane do wykonywania pod niemieckim nadzorem różnych prac, najczęściej porządkowych. Tej młodzieży było do 30 osób. Codziennie musieli się stawiać w określone miejsca. Pewnego razu kazano im iść na dewastowany przez Hitler Jugend niemiecki cmentarz i przenosić czy raczej przeciągać nagrobki. Taki był udział Polaków w niszczeniu cmentarza. Przypominam, że za odmowę pracy groziła wysyłka do obozu pracy.

Na początku lat 90. XX wieku przyjechał z Kanady pan Jakub Milgrom. Opowiadał, że jego Ojciec zmarł 1 września 1939 r. i został pochowany na tym cmentarzu. On nigdy nie widział grobu swego Ojca, miał wtedy roczek. Przeznaczył pewną sumę na ogrodzenie części cmentarza i umieszczenie tam odpowiedniej tablicy. Zajęło się tym Towarzystwo Przyjaciół Zgierza. Teraz przedstawiciele gminy żydowskiej twierdzą, że jest to niezgodne z ich przepisami.

I jeszcze jedna uwaga. W naszym kraju, teren cmentarza po 50. latach nieużywania może uzyskać inne przeznaczenie. Żydzi uważają, że cmentarz istnieje do końca świata.

A może władze miasta Zgierza, zabiorą z ulic macewy, zabiorą je z podwórek, gdzie służą za bruk, złożą na tym cmentarzu, wyburzą zabudowania ogródków działkowych, ogrodzą go i z czystym sumieniem będą podejmowały rodziny osób tam pochowanych.

Maciej Wierzbowski
Na podst. "ITZ" Nr 1 (04.-10.01.2011 r.)

Cmentarz Żydowski w Zgierzu założono w 1826 roku przy obecnej ul. Barona. W 1992 r. dzięki inicjatywie potomka zgierskich Żydów, Jakuba Milgroma z Kanady oraz członków Towarzystwa Przyjaciół Zgierza cmentarz został uporządkowany i ogrodzony (choć nie na takiej powierzchni, jaką zajmował przed wojną).

Copyright © 2016. All Rights Reserved by Miasto Zgierz

Created by Logo firmy VobacomVobacom

Ważne komunikaty

22808
Usuń

Nieczynny PSZOK

30 marca 2024 roku (Wielka Sobota) Punkt Selektywnego Zbierania Odpadów Komunalnych (PSZOK) przy ul. Barlickiego 3a w Zgierzu będzie nieczynny. 
22791
Usuń

Planowane wyłączenia prądu

Komunikaty PGE Dystrybucja S.A. Oddział Łódź o planowanych wyłączeniach energii elektrycznej w Zgierzu:  W dniu 2 kwietnia 2024 roku w godz. 08:00-...
28021
Usuń

Rekrutacja na rok szkolny 2024/2025

Rekrutacja do przedszkoli i oddziałów przedszkolnych na rok szkolny 2024/2025 Rekrutacja do klas pierwszych w szkołach podstawowych na rok szkolny...
27399
Usuń

Tymczasowe lokalizacje

Wydział Edukacji i Młodzieży Urzędu Miasta Zgierza - ul. A. Musierowicza 2 w budynku Samorządowego Liceum Ogólnokształcącego im. R. Traugutta ...
13467
Usuń

Ceny wody i ścieków w Zgierzu

Aktualne stawki opłat za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków przez "Wodociągi i Kanalizacja-Zgierz" Sp. z o. o. wynoszą: ...
24682
Usuń

Stopnie alarmowe

Premier Donald Tusk podpisał zarządzenia, które do 31 maja 2024 r. przedłużają obowiązywanie trzech stopni alarmowych: 
10697
Usuń

Odpady komunalne: harmonogramy odbioru, deklaracje i stawki

Harmonogramy odbioru odpadów: 
17413
Usuń

Godziny obsługi interesantów UMZ i USC

Urząd Miasta Zgierza (UMZ - pl. Jana Pawła II 16, ul. ks. J. Popiełuszki 3a, ul. ks. Sz. Rembowskiego 1) i Urząd Stanu Cywilnego (USC - ul. 1. Maja...
14116
Usuń

Zagubione zwierzęta, zwierzęta do adopcji

Bezdomne zwierzęta, w szczególności psy i koty wyłapywane na terenie Gminy Miasto Zgierz przewożone są do Schroniska JASIONKA (miejscowość Jasionka...
4942
Usuń

Dyżury aptek

Apteka całodobowa "U DOMINIKA" (ul. Lechonia 2 - tel. 42 716 52 30) dyżur pełni w dni powszednie, soboty, niedziele i święta. Godziny pracy...
Facebook
YouTube
Google+
RSS