Tajemnice w drewnie zamknięte, czyli jak architektura drewniana okazała się skarbem Zgierza

Eksperci są zgodni: drewniane domy rzemieślników w Zgierzu to skarb polskiej architektury drewnianej. Mamy tego pewność od październikowej konferencji "Architektura drewniana. Postrzeganie zabytku w przestrzeni miejskiej" w Mieście Tkaczy. Nowe otwarcie na dziedzictwo Zgierza owocuje w tym roku serią ciekawych spotkań teoretyczno-warsztatowych pod hasłem "Tajemnice w drewnie zamknięte".

Październikowa konferencja, z udziałem profesjonalistów z wielu dziedzin pokrewnych architekturze, rozpoczęła nowy etap myślenia o zgierskim parku kulturowym i o tożsamości miasta.

- "Okazało się, że można w drewnianych domkach dostrzec nie tylko wartość historyczną, ale też zastanawiać się, jak najlepiej wykorzystywać ten zasób w życiu codziennym" - mówi Anna Małaczyńska, Pełnomocnik Prezydenta Miasta Zgierza ds. Parku Kulturowego Miasto Tkaczy.

Interdyscyplinarność, czyli zespolenie nauk

Bo też w trakcie konferencji wiele dziedzin zespolonych w architekturze drewnianej zyskało wspólny punkt widzenia na dziedzictwo kulturowe Zgierza. Pierwszą rzeczą jest ochrona cennej tkanki miejskiej, bo tak zachowany zespół budynków drewnianych z XIX wieku nie ma odpowiednika w całej Polsce. Ale druga sprawa to działania społeczne na terenie, który przecież - jak to park kulturowy - jest miejscem zamieszkanym.

- Trzeba myśleć o utrzymaniu tej architektury dla przyszłych pokoleń, bo drewno najszybciej znika z mapy. A jednocześnie musimy dbać o jej rewitalizację, czyli przywracanie do życia. To jest proces ciągły, a także społeczny, bo mieszkańcy powinni zmieniać swoje postrzeganie tej przestrzeni, właśnie przez działania rewitalizacyjne. One, chroniąc dziedzictwo, wpływają na sposób patrzenia i motywują myślenie skierowane w przyszłość. Równocześnie ważne jest dobre, godziwe życie tu i teraz, jak również refleksja na temat nowych zastosowań tych budynków - wyjaśnia Anna Małaczyńska.

Dlatego eksperci w zgierskim parku kulturowym traktują październikową konferencję jako punkt wyjścia do dalszych działań. Na cały rok 2023 zaplanowali cykl otwartych spotkań pod wspólnym hasłem “Tajemnice w drewnie zamknięte”. Będą je prowadzić specjaliści z różnych dziedzin. We wtorek 17.01.2023 r. o godz. 15:00 odbędzie się już drugie z cyklu spotkań  (wydarzenie). Na pierwszym, w grudniu (można je nazwać przedpremierowym) opowiadano “jak to się robi gdzie indziej”. Zespół łódzkich badaczy, z udziałem studentów, referował zebranym w jaki sposób dokonywano inwentaryzacji zespołu drewnianych domów w Łasku-Kolumnie. Tym razem, w styczniu, rzecz dotyczy już konkretnych budynków w Zgierzu.

Kto korzysta z tych spotkań?

Na spotkania przychodzą badacze, studenci, pasjonaci. Walor edukacyjny jest tu istotny, bo studenci kierunków związanych z architekturą, historią sztuki, konserwatorstwem mogą na takich zajęciach połączyć teorię z praktyką. A to niezbędny proces, by zrozumieć zasady funkcjonowania architektury drewnianej.

- Do prowadzenia warsztatów zapraszamy fachowców z Wydziału Architektury i Urbanistyki Politechniki Łódzkiej, Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Łódzkiego - ale też Narodowego Instytut Dziedzictwa, Wydziału Architektury Politechniki Wrocławskiej, SGGW, Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków - informuje Olga Tuszyńska-Szczepaniak, ekspertka z Parku Kulturowego Miasto Tkaczy.

Zespół fachowców z różnych uczelni utworzył się w czasie październikowej konferencji, działa przez cały czas. Dzięki temu zgierski zasób budynków drewnianych służy studentom do praktykowania potrzebnej im w zawodzie wiedzy. Ale ważne jest, że na spotkania przychodzić mogą także uczniowie szkół średnich, zainteresowani przyszłością w zawodach związanych z architekturą - i innymi dziedzinami.

Co dalej?

Dalsze kroki podejmowane w Mieście Tkaczy dla ochrony drewnianego dziedzictwa Zgierza są dokładnie zaplanowane. Opracowano specjalny program edukacyjny dla szkół: jest zwiedzanie, gry terenowe, spacery tematyczne dla najmłodszych. A na poziomie akademickim zaistniał dwuletni cykl Zgierskich Seminariów o Drewnie.

- Spotkania pod hasłem "Tajemnice w drewnie zamknięte" odbywać się będą każdego miesiąca, a poprowadzą je różni goście, reprezentujący dziedziny związane z drewnem - wyjaśnia Anna Małaczyńska. - Natomiast co dwa lata organizować będziemy duże spotkanie naukowe, jednocześnie podsumowujące te miesięczne warsztaty, jak i rozpoczynające debatę w sprawie kolejnych, ważnych zagadnień związanych z drewnem. Najbliższe "Zgierskie Seminarium o Drewnie" odbędzie się pod koniec 2024 roku.

Styczniowe (17.01.2023 roku) spotkanie poświęcone inwentaryzacji architektury drewnianej w Parku Kulturowym Miasto Tkaczy (ul. ks. Sz. Rembowskiego 1) poprowadzą specjaliści z Instytutu Architektury i Urbanistyki Politechniki Łódzkiej, dr inż. arch. Włodzimierz Witkowski i dr inż. arch. Wojciech Pardała.