Cmentarz Mariawicki

95-100 Zgierz, ul. Dygasińskiego

Cmentarz mariawicki pod wezwaniem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy został założony w 1906 r. przez ówczesnego proboszcza parafii mariawickiej w Zgierzu ks. Józefa Wawrzyńca Pągowskiego. Jest on najmłodszą nekropolią wyznaniową funkcjonującą do dziś na terenie naszego miasta.

W pierwszym okresie, po rozłamie katolicy i mariawici korzystali wspólnie z cmentarza położonego przy ul. Piotra Skargi. W związku z licznymi zatargami na tle wyznaniowym, mariawici zmuszeni zostali do zakupu gruntów, na których odtąd chowali zmarłych. Miejsce wybrano poza ówczesnymi granicami Zgierza, ale w pobliżu kościoła mariawickiego na Przybyłowie. Teren ten, który na początku XX wieku nazywano Pod-Dąbrówki lub Przymiarki, dziś położony jest przy ul. Dygasińskiego. Obszar cmentarza od jego powstania do chwili obecnej wynosi 4782 m2.

Kościół mariawitów wyodrębnił się w 1906 r., a zatem kilkaset lat po tym, jak papież Grzegorz IV rozporządził, aby dzień 1 listopada był dniem poświęconym pamięci Wszystkich Świętych kościoła katolickiego, stąd obyczaje i praktyka obchodzenia święta jest podobna, a w stosunku do zwyczajów katolickich nie wprowadzono do chwili obecnej zasadniczych zmian. Parafianie w tym dniu odwiedzają groby swych bliskich i zapalają lampy na ich mogiłach. Wcześniej przyjmowane są zapisy na wypominki, a o godzinie 10 na cmentarzu odbywa się procesja ze stacjami.

Cmentarz mariawicki jest obecnie administrowany przez dwie parafie: Kościoła Starokatolickiego Mariawitów oraz Kościoła Katolickiego Mariawitów. Funkcje duszpasterskie sprawują dla swych parafian ks. Szczepan M. Orzechowski z Dobrej oraz s. Bożenna Chabowska z Łowicza. Do chwili obecnej, od 1906 roku, na cmentarzu pochowano około 1600 osób, mariawitów i starokatolików oraz osób z rodzin mieszanych.

Na podst. artykułu pt. "Czas pamięci i zadumy" "Ilustrowany Tygodnik Zgierski" Nr 44/2008 (28.10. - 03.11.2008 r.)

Zajmuje 0,5 ha powierzchni.

Pochowani są m.in.: Józef Barnaba Gromulski, Adam Gutkowski, siostry zakonne i parafianie.

Z inicjatywy ks. Józefa Pągowskiego w początku XX w. powstał w Zgierzu dość silny ośrodek mariawicki. W dzielnicy Przybyłów zbudowano kościół parafialny i założono też cmentarz - czynny do dziś. Przed śmiercią ks. J. Pągowski wyrzekł się wyznania Mariawitów i powrócił do wyznania rzymsko-katolickiego. Świątynię, stojącą przy ul. Słowackiego 10, przekazał kościołowi rzymskokatolickiemu.

Obecnie cmentarzem opiekują się parafianie, którzy społecznie w latach dziewięćdziesiątych XX w. wznieśli kościół parafialny, pełniący jednocześnie funkcję kaplicy przedpogrzebowej.

Wykorzystano m.in.: "ZGIERZ CMENTARZE, POMNIKI, TABLICE" Marian Pieruń, Wydawca: Towarzystwo Przyjaciół Zgierza, Zgierz 2003; ISBN 83-920038-0-2

11 lutego 1906 r. zgierski wikary, ks. Józef Pągowski, publicznie, w czasie nabożeństwa wypowiedział posłuszeństwo biskupowi warszawskiemu, byliśmy w tym czasie w tej właśnie archidiecezji, ks. Teofilowi Chościak-Popielowi. 17 lutego został suspendowany, czyli wykluczony z kościoła katolickiego. Kościół pw. św. Katarzyny został zajęty przez zwolenników ks. Pągowskiego, zwanych mariawitami. Interweniujące wojsko przywróciło kościół katolikom. Nie chciałbym się rozwodzić nad dziejami mariawityzmu w Polsce i w Zgierzu, bo przecież mam pisać o cmentarzach. Ten wstęp był jednak konieczny, bo powstał w Zgierzu straszny problem.

Pochówki katolickie i mariawickie odbywały się na cmentarzu katolickim, do momentu, gdy mariawici zajęli kościółek na cmentarzu. Było to prawdopodobnie we wrześniu 1906 roku. Mariawici zażądali opłat za pochówki katolickie. To wzburzyło katolików. Przypominam, że były to czasy określane jako rewolucja. Miało to na pewno wpływ na zachowanie poszczególnych grup wiernych. Doszło do bójek na noże i strzelaniny. Znów interweniowało wojsko.

Wyroki sądu nakazały opuszczenie kościółka przez mariawitów, dokonało się to jednak dopiero we wrześniu 1907 r. Do tego czasu pochówki oba wyznania dalej odbywały na tym samym cmentarzu.

Cmentarz mariawicki powstał prawdopodobnie wtedy, na gruncie kupionym przez mariawitów, ale rejentalny akt kupna był na nazwisko księdza Pągowskiego. Powstały w związku z tym inne problemy, niektóre ciągnące się praktycznie do dziś.

Cmentarz jest obecnie własnością wspólną dwu gmin mariawickich - Starokatolickiego Kościoła Mariawitów i Katolickiego Kościoła Mariawitów, jakie w Zgierzu istnieją. Stało się to dopiero w roku 1977.

Cmentarz pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy położony jest przy skrzyżowaniu ulicy Cmentarnej i Dygasińskiego.

Maciej Wierzbowski
Na podst. "ITZ" Nr 50 (14.-20.12.2010 r.)