Kurczewski Alfred ps. "AMBROZJA"

kpt. Alfred KURCZEWSKI pseudonim "AMBROZJA"

Syn Stefana i Zofii, ur. 1 stycznia 1909 roku w Kurytybie w Brazylii, dokąd emigrował jego ojciec poszukiwany przez carską ochranę. W Zgierzu Alfred mieszkał od 1919 roku. Przez pewien czas był uczniem Gimnazjum im. S. Staszica i harcerzem. Około 1933 roku ukończył Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy 26 DP przy 18. pp. Stopień podporucznika uzyskał w roku 1937. 

We wrześniu 1939 roku walczył w Warszawie w 1. pp Obrony Pragi. W okresie 1939-1940 uczestniczył w działaniach Polskiego Czerwonego Krzyża w powiecie łowickim służąc pomocą wysiedlonym. Najbardziej czynny był na terenie gminy Kiernozia. 9 listopada 1940 roku aresztowano go i osadzono w więzieniu w Łowiczu. Przekazany został Gestapo. Został uwolniony 21 marca 1941 roku, po złożeniu przez rodzinę wysokiego okupu. Wyjechał do Siedlec. Tam od 1942 roku uczestniczył w działalności miejscowego AK. 

Zagrożony aresztowaniem schronił się w Warszawie. Tu od roku 1943 pełnił w podziemiu trzy funkcje: jako "Ambrozja" kierował komórką chemiczno-toksykologiczną Kierownictwa Walki Podziemnej (KWP) m. St. Warszawy oraz kierował IV wydziałem obserwacyjno-likwidacyjnym tegoż KWP. Jako "Szreniawa" i "Tadeusz", od początku roku 1943 był dowódcą batalionu szturmowego Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa (PKB) m. St. Warszawy. Od połowy roku 1944 funkcję tę pełnił w stopniu majora. Dowodził następującymi akcjami zbrojnymi KWP: 11 czerwca 1944 r. akcją odbicia 17 więźniów ze Szpitala Jana Bożego, akcją likwidacji kata Polaków komendanta straży więziennej, akcjami likwidacji gorliwych funkcjonariuszy Arbeitsamtu (niemieckiego urzędu pracy) itd. 

W powstaniu "Ambrozja" był dowódcą 1. kompanii batalionu "Piorun" w Śródmieściu. Obsadził nią odcinek ul. Emili Plater i część ul. Wspólnej. Dowodził natarciem na Frontleitstelle (placówkę, w której stacjonowali urlopowani z frontu niemieccy żołnierze). Zaskoczeni Niemcy ponieśli duże straty. Zniszczona została i spalona większość obiektów Frontleitstelle w rejonie ulic Hożej i Wspólnej. 

Alfred Kurczewski rozkazem Komendy Warszawskiego Okręgu AK (KWO AK) nr 28 z 15 września 1944 roku został odznaczony Krzyżem Walecznych. Osobistym rozkazem gen. Tadeusza Komorowskiego "Bora" z 26 września 1944 roku odznaczono go Orderem Wojennym Virtuti Militari 5. klasy. Krzyż ten przypiął "Ambrozji" gen. Leopold Okulicki "Niedźwiadek". Rozkazem KWO AK nr 34 z 28 września 1944 roku awansowano go do stopnia kapitana. 

W niewoli, w obozie jenieckim w Łambinowicach był Polskim Starszym Oficerem. Ewakuowano go do Lubeki. Po wyzwoleniu zabrano go do Anglii, gdzie przebywał w szkockim, w Crieff. Do Polski wrócił 9 lutego 1946 roku. Od kwietnia 1946 roku został pełnomocnikiem Związku Samopomocy Chłopskiej do akcji żniwnej na Dolnym Śląsku. 

Urząd Bezpieczeństwa aresztował go w roku 1949. Uwięziono go w X pawilonie mokotowskiego więzienia przy ul. Rakowieckiej. Trzymano go w celi, w której byli przetrzymywani hitlerowscy ludobójcy i kryminaliści. Oprawcy brutalnego zbira, mjr. Serkowskiego, komendanta owego X pawilonu bili go i torturowali. Został fałszywie oskarżony o wydanie rozkazów: zlikwidowania drukarni i punktów kolportażu AL i PPR, oraz rozkazu zastrzelenia siedmiu członków tych organizacji. Za te czyny wg art. 1. dekretu z dnia 31 sierpnia 1944 roku uznany został za faszystowsko-hitlerowskiego zbrodniarza (...) oraz zdrajcę narodu polskiego i skazany na karę śmierci. Był więziony siedem lat, w tym przeszło sześć ze świadomością, że w każdej chwili może nastąpić wykonanie wyroku. Każde wywołanie z celi mogło być tym ostatnim w jego życiu. 

Doczekał się procesu rehabilitacyjnego w grudniu 1956 roku. W uzasadnieniu wyroku, którym sąd przywrócił mu wolność, podkreślono: "Akt oskarżenia był wynikiem śledztwa naciągniętego i wyrazem zakłamania". Kapitan A. Kurczewski był członkiem Zarządu Środowiska byłych Żołnierzy Baonu AK "Piorun". Po pogorszeniu się jego zdrowia pozostał do śmierci honorowym członkiem tego zarządu. 

Odznaczono go Warszawskim Krzyżem Powstańczym. Zmarł w Łodzi 8 lipca 1987 roku. 

opracowanie biogramu B. Kustosik (Muzeum Miasta Zgierza), 
na podstawie książki Bogdana Bejma, Od "Kedywu" do baonu "Zośka", Łódź 1994. 

*** 

Czytaj też: Biogramy powstańcze na stronie www.1944.pl