"Odnaleziona Niepodległa"

Wystawa plenerowa "Odnaleziona Niepodległa"

Zapraszamy wszystkich mieszkańców do wspólnego uczczenia niepodległości Polski!

• 7 listopada 2024 r. godz. 12:00 - wernisaż wystawy o zgierzanach - żołnierzach niepodległości; 

• 7 listopada 2024 r. godz. 12:30 - akcja "Żywa flaga" zorganizowana przez uczniów zgierskich szkół podstawowych; 

• Wystawa plenerowa na Placu Jana Pawła II otwarta do końca roku 2024. 

Wystawa "Odnaleziona niepodległa" to hołd dla ponad 200 zgierzan, którzy aktywnie uczestniczyli w procesie odzyskiwania niepodległości, służąc w Legionach Polskich, Polskiej Organizacji Wojskowej i w odrodzonym Wojsku Polskim.

Naszym celem było nie tylko przedstawienie historii tych bohaterów, ale także podzielenie się osobistymi wspomnieniami ich rodzin, które często są zatarte w szerszych narracjach historycznych. Świadomie odeszliśmy od opisywania postaci znanych, takich jak Jan Niepokój, Jan Teska czy Leopold Peszkowski. Zamiast tego, skupiliśmy się w ramach projektu na mniej znanych, lecz nie mniej znaczących osobach, których losy splatały się z burzliwymi wydarzeniami w historii Polski, a ich rodziny zechciały podzielić się z nami wspomnieniami o swoich wielkich przodkach.

Każda z przedstawionych postaci jest dowodem na to, że wartości patriotyczne i miłość do ojczyzny były przekazywane z pokolenia na pokolenie. Zgierscy żołnierze niepodległości stanowili wzór do naśladowania dla swoich rodzin, które nie tylko pamiętały o ich heroicznych czynach, ale także same angażowały się w walkę o wolność Polski. Te rodzinne opowieści, które spisaliśmy w ramach projektu, są nie tylko świadectwem historii, ale także przypomnieniem, że to właśnie dzięki takim ludziom Zgierz odzyskał swoją tożsamość narodową, jako część odrodzonej Polski. To nasi bohaterowie i ich rodziny w okresie międzywojennym odbudowywali ojczyznę, tak w rozumieniu lokalnym jak i globalnym. Najlepszym przykładem jest tu Jan Świercz, który ideały przyświecające mu w czasie walki w Legionach przeniósł na pracę samorządową i społeczną jako burmistrz i prezydent Zgierza.

Innym przykładem jest historia Benedykta i Jerzego Wieczorków. Benedykta, jako weterana I wojny światowej i aktywnego uczestnika ruchu niepodległościowego, doskonale ilustruje etos polskiego żołnierza. Jego syn, Jerzy, wypełnił ten wzorzec, stając się kronikarzem i powiernikiem zgierskiej historii. Jednocześnie sam jako żołnierz Armii Krajowej, kontynuował dziedzictwo patriotyzmu, które jego ojciec zaszczepił w rodzinie. To jego praca, dzięki której zachowały się zdjęcia Karola Piątkiewicza stała się inspiracją do stworzenia projektu "Odnaleziona Niepodległa".

Wspólnie przywracamy pamięć o tych bohaterach, ich rodzinach i wartościach, które stały się fundamentem polskiej niepodległości. To nasz sposób na zachowanie dziedzictwa, które wciąż inspiruje i mobilizuje kolejne pokolenia do działania na rzecz wspólnego dobra. Wierzymy, że historie te będą miały wpływ na to, jak postrzegamy naszą przeszłość, a także na to, jak kształtujemy przyszłość. W imieniu organizatorów dziękujemy wszystkim, którzy wsparli nas w realizacji tego projektu oraz tym, którzy podzielili się swoimi wspomnieniami, które tworzą trwały ślad w historii naszego miasta.  

Prezentowana wystawa jest efektem zakończonego projektu "Odnaleziona Niepodległa", dofinansowanego ze środków Biura "Niepodległa" w ramach Programu Dotacyjnego "Niepodległa". Projekt ten miał na celu udokumentowanie i upowszechnienie wiedzy o udziale mieszkańców Zgierza w Legionach Piłsudskiego, które odegrały niezwykle istotną rolę w walce o niepodległość Polski. Warto podkreślić, że celem działań przewidzianych w projekcie było nie tylko ocalenie ważnej części lokalnej historii, ale także zainspirowanie przyszłych pokoleń do kultywowania wartości patriotycznych oraz zaangażowania w budowanie wspólnoty opartej na tradycji niepodległościowej.

Ekspozycja wzbogacona została o kolekcję unikatowych fotografii z okresu I wojny światowej, przedstawiających żołnierzy Legionów Polskich na froncie wschodnim. Zdjęcia te pochodzą z prywatnych zbiorów zgierskiego regionalisty Jerzego Wieczorka. Warto zaznaczyć, że Jerzy Wieczorek przez lata gromadził i dokumentował dziedzictwo swojego miasta. Jako harcerz, żołnierz Szarych Szeregów oraz Armii Krajowej, odegrał kluczową rolę w zachowaniu pamięci o zgierskiej społeczności i jej wkładzie w walkę o niepodległość.

W ramach projektu zbadano i ustalono tożsamość niektórych osób uwiecznionych na fotografiach oraz okoliczności ich powstania. Wyniki tych badań zostały wykorzystane do stworzenia scenariusza wystawy, katalogu oraz materiałów edukacyjnych. Należy podkreślić, iż bardzo ważnym elementem projektu były wywiady przeprowadzone przez grupę zgierskich licealistów z potomkami osób zidentyfikowanych na zdjęciach. Dzięki tym rozmowom możliwe było zgłębienie osobistych historii, które wzbogaciły kontekst wystawy i wniosły nowy wymiar do zrozumienia tamtych wydarzeń.

Zaangażowanie młodzieży, która aktywnie uczestniczyła w przeprowadzaniu wywiadów, było kluczowym elementem projektu. Ich praca przyczyniła się do szybszego zakończenia procesu badawczego i umożliwiła młodszemu pokoleniu bezpośrednie poznanie historii regionu.

Mamy nadzieję, że efekty projektu przyczynią się do utrwalenia pamięci o polskich czynach niepodległościowych, podkreślając jednocześnie wagę silnego i niezależnego państwa.

Zobacz też podstronę: Zgierzanie w odzyskaniu niepodległości 

Źródło: Muzeum Miasta Zgierza, 
Facebook muzeum