Archeolodzy ze zgierskiego Muzeum znów w terenie

W pierwszej połowie września 2016 r. Muzeum Miasta Zgierza pod kierownictwem dra Piotra Świątkiewicza prowadziło badania archeologiczne w Lesie Szczawińskim na stanowisku kultury przeworskiej, datowanym wstępnie na pierwsze stulecia naszej ery. 

A wszystko to dzięki staraniom Pana Krzysztofa Wołowskiego, historyka szczawińskiego gimnazjum. Wiosną tego roku do zgierskiego Muzeum  trafiły bardzo cenne zabytki, odkryte przypadkowo w miejscowości Szczawin Duży. Były to elementy uzbrojenia i wyposażenia wojownika, w tym grot włóczni, okucia tarczy i sprzączka pasa z pierwszych wieków naszej ery, a więc z czasów cywilizacyjnego wpływu Imperium Rzymskiego na ziemie dzisiejszej Polski. Według wszelkiego prawdopodobieństwa mogły pochodzić one z ciałopalnego grobu, w którym chowano doczesne szczątki ludzkie, zgodnie z ówcześnie panującym kultem, spalonych na stosie pogrzebowym. Zabytki te zostały odkryte przez anonimowego poszukiwacza posługującego się wykrywaczem metali. Na marginesie, tego typu niezarejestrowana i amatorska działalność nie tylko łamie prawo i podlega odpowiednim sankcjom, ale przeważnie jest szkodliwa. Szkodliwość ta polega głównie na niszczeniu miejsc i zabytków stanowiących dziedzictwo narodowe. W tym jednak przypadku ów znalazca okazał się względnie rozważny, gdyż wskazał miejsce, w którym dokonał swego odkrycia. O sprawie natychmiast został powiadomiony Łódzki Wojewódzki Konserwator Zabytków, a miejsce odkrycia zostało zarejestrowane, jako stanowisko nr 8 w tej miejscowości. 

W związku z tym zaszła konieczność przeprowadzenia weryfikacyjnych badań archeologicznych. Okoliczność ta stanowiła podstawę do sprawdzenia hipotezy o faktycznym istnieniu grobu, a więc cmentarzyska. Ekspedycja Muzeum uzyskała pozwolenie na prowadzenie badań w Wojewódzkim Urzędzie Ochrony Zabytków oraz Nadleśnictwie Grotniki, zaś wsparcie od Wójt Gminy Zgierz Barbary Kaczmarek, jak i Prezydenta Zgierza Przemysława Staniszewskiego. 

Po niespełna dwóch tygodniach prac terenowych, wspieranych przez młodzież z Zespołu Szkolno-Gimnazjalnego ze Szczawina oraz jego absolwentów, przebadano ok. 50 m² powierzchni. W rezultacie tych badań można już teraz stwierdzić, że zabytki opisane we wstępie do niniejszego tekstu rzeczywiście pochodziły z grobu ciałopalnego, niestety w znacznym stopniu zniszczonego pracami leśnymi. Odkryto liczne fragmenty popielnicy, ozdobnie czernionego, cienkościennego naczynia, do którego włożono liczne fragmenty przepalonych kości, najprawdopodobniej mężczyzny. Razem z nimi do grobu włożono części jego osobistego wyposażenia, do których należały - poza już opisanymi - m.in. brązowa zapinka ubrania, żelazny nóż, brzytwa i sprzączka pasa oraz gliniany przęślik. Poza popielnicą w grobie tym znajdowały się także inne naczynia, tzw. przystawki, do których  w trakcie ceremonii pogrzebowej wkładano potrawy i napoje służące zmarłemu do dalszego życia w zaświatach. Wszystkie elementy składają się na obraz grobu popielnicowego ludności tzw. kultury przeworskiej, osiedlonej na terenie dzisiejszej gminy Zgierz w I-III w. n.e. Nie znaleziono jednak miecza, rytualnie zgiętego, który dopełniałby wyposażenie standardowego pochówki z okresu rzymskiego. 

W ten sposób nasza wiedza o przeszłości powiatu zgierskiego została wzbogacona o dodatkową informację. Otwiera ona jednak dalsze możliwe zapytania badawcze. Przede wszystkim o zasięg cmentarzyska porośniętego obecnie lasem. I po drugie,  o wieś - osadę, która przecież musiała istnieć w sąsiedztwie cmentarza. Na te pytania odpowiedzieć mogą tylko dalsze ewentualne odkrycia i badania. 

• 

  Przy wykopie uczniowie szkoły w Szczawinie, Piotr Świątkiewicz i Robert Starzyński z Muzeum Miasta Zgierza

• 

  Przy wykopie: Robert Starzyński (MMZ), Krzysztof Wołowski nauczyciel historii, dr Piotr Świątkiewicz (MMZ) i uczniowie szkoły w Szczawinie

• 

  Przy wykopie uczniowie i absolwenci szkoły w Szczawinie

• 

  Odkrycie archeologiczne - brzytwa

• 

  Odkrycie archeologiczne - fibula do zapinania ubrań

• 

  Odkrycie archeologiczne - sprzączka od paska

• 

  Odkrycie archeologiczne - umbo tarczy z okresu wpływów rzymskich

• 

  Odkrycie archeologiczne - grot włóczni

• 

  Odkrycie archeologiczne - nożyce

• 

  Odkrycie archeologiczne - przęślik tkacki

Źródło: Muzeum Miasta Zgierza