Jedlicze

Stare określenie jodły - "jedl" znalazło odbicie w nazwie wsi. Jest to także wskazówka na śródleśne położenie. Tak kiedyś było. Dzisiejsze Jedlicze to dawniej niewielka polanka wśród nieprzebytych lasów. Obecne są pozostałością tych królewskich borów. Miejsce musiało być dobre dla siedzib ludzkich, skoro już ok. czterech tysięcy lat temu człowiek wybrał to miejsce. Świadczą o tym znaleziska z okresu kultury pucharów lejkowatych.

Następne informacje to dopiero początek XVI w. "Yedlicze" wieś w parafii zgierskiej była własnością... oczywiście Jedlickich.

Na mapie Gilly'ego z przełomu XVIII i XIX w. występuje jako "Jedlica". Wcześniejszy nieco, bo z 1784 r., opis parafii zgierskiej mówi, co następuje - "Jedlicze, wieś J.Wgo Wesla z cząstką Imci Pana Mąkowskiego dziedziczną, leży między północą i zachodem pół mili wielkie". Punktem odniesienia był oczywiście kościół parafialny św. Katarzyny w Zgierzu.

Rok 1827 - Jedlicze, wł. prywatna wieś leżąca w par. Zgierz i powiecie zgierskim liczyła 13 domów i 117 mieszkańców. W tym też czasie pojawiają się "Budy Jedlickie". Określenie takie, w tym czasie, odnosiło się na ogół do nowej "olęderskie" kolonizacji.

Szanowni PT. Czytelnicy. Chciałbym Państwu, a i sobie, przypomnieć, że mam pisać o nazewnictwie. Mam się nie rozwodzić nad historią. Kilka ciekawostek należy jednak wspomnieć. Tym bardziej, że dość dziwne są losy tej wsi. Po Powstaniu Styczniowym, w okresie uwłaszczenia, powstały na terenie tej odwiecznej wsi nowe oznaczone literami A, B i C. I wsie z takimi nazwami znajdują się na terenie obecnej Gminy Zgierz. Co prawda aktualna uchwała o nazwach na terenie gminy wymienia Jedlicze A i Jedlicze B. Na terenie obecnej Gminy Aleksandrów Łódzki też występuje "Jedlicze za Wodą" jako część wsi Jastrzębie Górne. Samo Jedlicze (Jest to chyba to oznaczone literą C jako "osada włościańska") włączone zostało w 1988 r. w obszar Miasta Zgierza, i zgodnie ze zgierskim dobrym zwyczajem mamy ulicę Jedlicką. Przy okazji dostał nam się przystanek kolejowy (trasa Zgierz-Kutno), dla większego zamieszania z nazwą "Jedlicze Łódzkie".

W ten sposób zdominowaliśmy (jako powiat) nazwę Jedlicze. Poza "zgierskimi" jest jeszcze jedno - w woj. podkarpackim i powiecie krośnieńskim (oraz dwie miejscowości o nazwie Jedlice - w woj. opolskim i w woj. zachodniopomorskim). Jednocześnie mamy pewnik, że studenci Akademii Krakowskiej z 1630 r.: Samuel syn Baltazara Jedlicki i (chyba jego brat) Świętosław syn Baltazara Jedlicki to najprawdopodobniej "absolwenci" zgierskiej szkółki parafialnej, ponieważ pochodzili z diecezji gnieźnieńskiej. A Jedlicze zawsze należało do zgierskiej parafii. Miło sobie pomyśleć, że "wcześniejszy" student (z 1411 r.) "Petrus Johannis de Gyedlicza" też był "nasz", ale pewności nie ma.

Co prawda w 1601 r. jako właściciel Jedlicza występował Stanisław Wężyk, ale do 1630 r. właściciele mogli się zmienić.

Warto może wspomnieć także o najstarszych "jedlickich" nazwiskach. W początku XIX wieku jako właściciele i dzierżawcy występują Bogdańscy, Orzechowscy, Magnuscy. W 1804 r. w dworze jedlickim urodziła się Franciszka Teodozja Piasecka c. notariusza z Lutomierska.

Rzemieślnicy to ci, co z drzewem mieli do czynienia - najstarszym zanotowanym jest "Bartłomi Witanowski - kołodziej". Byli też i Żydzi - w 1812 r. notowany był karczmarz - starozakonny Wołek Kaczka.

W 1831 r. występuje "Wawrzyniec Kronkowski nauczyciel prywatny w Jedliczu zamieszkały" - prawdopodobnie guwernant we dworze.

Ale najstarszymi mieszkańcami Jedlicza byli zwykli chłopi - a oto XVIII-wieczne nazwiska mieszkańców Jedlicza: Jarka, Kołodziej (Kołodziejczak), Gałamon, Augustynek (Jagustynek, Augustyniak), Kowalczyk, Bajtała (Baytała), Potępa (Potempa), Walczak.

Warto chyba jeszcze wspomnieć o dwu osobach.

Władysław Reksulak, ppor. rez. piech. WP, 78 pp., nauczyciel. Urodzony 18.09.1903 r. w Jedliczu, pow. łódzki. Syn Józefa i Franciszki z Janickich. W latach 1919-1925 uczęszczał do Gimnazjum Państwowego im. Stanisława Staszica w Zgierzu. 29.05.1925 r. zdał egzamin dojrzałości. Interesował się sportem, uprawiał pływanie i lekkoatletykę. Pracował jako nauczyciel w Jatrze, pow. nowogródzki. Zmobilizowany w końcu sierpnia 1939 r. do ośrodka zapasowego 20 DP w Baranowiczach. Dowodził plutonem w 4 kompanii 78 pp. Brał udział w walkach pod Kockiem. Po kapitulacji nie dostał się do niewoli niemieckiej, lecz próbował przedzierać się do Jatry i prawdopodobnie wtedy dostał się do niewoli sowieckiej. Jego nazwisko znajduje się na liście jeńców wojennych, których NKWD ZSRR przekazało do dyspozycji NKWD w Smoleńsku. Wywieziony z Kozielska transportem do Lasu Katyńskiego i tam zamordowany.

Współczesnym już mieszkańcem Jedlicza jest (a w zasadzie był) - prof. Jerzy Dzik, ur. 25.02.1950 w Jedliczu k. Zgierza, paleontolog; od 1973 pracownik nauk., od 1993 prof. Inst. Paleobiologii PAN.

Maciej Wierzbowski

Na podstawie "Ilustrowany Tygodnik Zgierski" (ITZ) Nr 9 (04-09.03.2009 r.)