Kalendarium historyczne

Od najdawniejszych czasów teren dzisiejszego Zgierza i jego okolicy był zamieszkiwany przez przedstawicieli rozmaitych kultur. Ciągłość osadnictwa datowana jest od około 9.000 lat przed naszą erą.

9 tys. lat p.n.e. (paleolit)
W okolicach Zgierza (Ciosny, Kania Góra, Rosanów, Dąbrówka-Strumiany) koczują grupy myśliwych, zakładając krótkotrwałe obozowiska, najczęściej na wydmach. Kulturę materialną tych społeczności zalicza się do kultur z ostrzami "liściowatymi" od charakterystycznych grotów strzał zbliżonych w kształcie do liścia.

8-4 tys. lat p.n.e. (neolit)
Na terenach Zgierza i w jego okolicach (Dąbrówka-Strumiany, Skotniki, Ciosny, Kania Góra, Rosanów, Emilia) powstają krótkotrwale i bardziej stale (kilkusezonowe) obozowiska myśliwych, będących przedstawicielami kultury komornickiej i janisławickiej. Myśliwi ci prowadzili gospodarkę zbieracko-łowiecką posługując się narzędziami wykonanymi z krzemienia, drewna i rogów.

3500-1800 lat p.n.e. (neolit)
W Zgierzu i pobliskich miejscowościach (Ciosny, Kania Góra, Leonów, Rosanów, Dąbrówka-Strumiany, Głowa, Jedlicze, należących obecnie do gminy Zgierz) pojawiają się plemiona pierwszych rolników i hodowców, twórców kultury pucharów lejkowatych. Społeczności te uprawiały radłem pszenicę i jęczmień, zajmowały się polowaniem i zbieractwem. Używały ręcznie robionych i wypalanych przy ognisku naczyń glinianych, prowadziły bardziej osiadły tryb życia w dużych osadach składających się z chat lub półziemianek o trwałej, drewnianej konstrukcji słupowej. Podstawowym materiałem do wyrobu narzędzi był krzemień. W Dąbrówce-Strumianach, Ciosnach, Kaniej Górze i Rosenowie przebywały również plemiona kultury grzebykowo-dołkowej charakteryzującej się zdobieniem powstałym m.in. przez odciskanie grzebyka i plemiona ceramiki sznurkowej.

2 tys. lat - VII w. p.n.e. (epoka brązu)
Na terenie dzisiejszego Zgierza i okolic, (Emilia, Rosanów, Dąbrówka-Strumiany, Głowa) zamieszkują plemiona kultury trzcinieckiej, przedłużyckiej i łużyckiej. W okresie tym następuje zastąpienie surowców kamiennych brązem (stop miedzi z cyną), udoskonalenie technik rolnych, rozwój hodowli i upowszechnienie zwyczaju palenia ciał zmarłych. Pozostałością po przedstawicielach kultury Łużyckiej są osady i duże cmentarze z popielnicami z takich miejscowości jak: Skotniki, Dąbrówka-Strumiany, Aniołów, Biała, Dzierżązna, Słowik.

VII w. p.n.e. - początek n.e. (okres halsztacki i latenicki)
W okresie tym upowszechnia się nowy wynalazek - żelazo, wytapiane z pospolitych rud darniowych. Na obszarze Zgierza i okolic (Biała) zamieszkują społeczności tzw. kultury wschodniopomorskiej (przybysze, jak i miejscowa ludność, która uległa ich wpływom) charakteryzującej się nową formą pochówków w postaci grobów kloszowych i skrzynkowych. W okresie letańskim na omawianych terenach rozwija się osadnictwo kultury przeworskiej. Przy uprawie gleb stosowano orkę sprzężajną oraz system przemienno-odłogowy, uprawiano jęczmień, żyto, pszenicę, kłosy ścinano żelaznymi sierpami. Zmarłych palono, a prochy chowano bezpośrednio w jamie wykopanej w ziemi wraz z naczyniami, ozdobami, bronią, i narzędziami. Pozostałości osad z okresu lateńskiego odnaleziono w Zgierzu (piaszczyste wzgórze w pobliżu zakładów "Boruta"), a cmentarzyska w Ciosnach, Leonowie, Zgierzu-Chełmach.

Początek n.e. - I w. n.e. (okres wpływów rzymskich)
Zgierz i jego okolice znajdują się w strefie kontaktów handlowych z terenami Imperium Rzymskiego, o czym zdecydowała bliskość szlaku bursztynowego. Świadczą o tym znaleziska srebrnych monet rzymskich w Zgierzu-Chełmach czy Dąbrówce. Kontakty te wpłynęły na rozwój gospodarczy naszych okolic, udoskonalenie uprawy roli rozwój rzemiosła i handlu. W Zgierzu istniała w III - IV w. n.e. osada usytuowana na lekkim wzniesieniu wśród łąk, w dolinie Bzury. Odkryto tu pozostałości drewnianych chat zbudowanych techniką słupowo-plecionkową, kamienne paleniska ozdoby, naczynia, narzędzia. Rozległe cmentarzyska odkryto w Zgierzu-Chełmach, Ciosnach i Białej. W grobach znaleziono wiele naczyń typu "terra sigillata" importowane z Nadrenii oraz inne liczne importy z Cesarstwa Rzymskiego miecze, noże i ozdoby. W okresie tym następuje zróżnicowanie społeczne.

VIII-XV w. (okres wczesno- i późnośredniowieczny)
W Zgierzu nadal rozwija się osadnictwo. Na tym samym miejscu, gdzie w okresie wpływów rzymskich istniała osada, na pocz. X w. zamieszkiwała inna grupa. Odkryto tu m.in. chatę z XIII w. zbudowaną na zrąb i jamę gospodarczą do przechowywania zboża, co świadczy o ciągłości osadnictwa. Osada ta była jedną z wielu rozmieszczonych w dolinie Bzury. Dopiero koło połowy XIII w. osadnictwo przenosi się na wyższe, suche obszary na krawędzi doliny. Świadectwem tego jest dworek drewniany z XIV w., którego ślady odkryto w ogrodzie parafialnym obok kościoła św. Katarzyny. Inne ślady osadnictwa z tego czasu to fragmenty ceramiki znalezione przy ul. Sieradzkiej i koło Domu Rzemiosł.

1231 rok
23 marca. Pierwsza wzmianka o Zgierzu w źródłach pisanych. Odbywa się tu zjazd na Wielkanoc, w którym biorą udział książę Konrad Mazowiecki wraz z czteroma synami, książę wielkopolski Władysław Odoniec, biskup włocławski Michał, opat sulejowski Willerman i inni. Wówczas to biskup włocławski Michał wydaje w Zgierzu dokument w obecności i za zgodą księcia Konrada Mazowieckiego dotyczący zmiany wsi Barkowice, należącej do kościoła katedralnego we Włocławku na wieś Lubotyń, własność klasztoru cystersów sulejowskich. Już wtedy musiał istnieć kościół lub kaplica, prawdopodobnie p. w. Św. Mikołaja.

1248 rok
Kazimierz książę łęczycki i kujawski wystawia w Zgierzu dokument, w którym poświadcza zrzeczenie się spadku w postaci wsi przez kapelana swego Marka na rzecz Lazara.

I połowa XIII w.
Założenie w Zgierzu kościoła pod wezwaniem św. Mikołaja.

1255 rok
Kazimierz, książę łęczycki i kujawski wydaje we wsi Męka (sieradzkie) dokument lokacyjny dla Warty, w którym pośród świadków jest wymieniony Aleksy kapelan ze Zgierza.

1257 rok
10 listopada. Zgierz jest ponownie miejscem wystawienia dokumentu przez Kazimierza Konradowica, księcia łęczyckiego i kujawskiego.

1288 rok
Najstarszy zapis informujący, że Zgierz jest miastem (najstarsze miasto w województwie łódzkim). Zgierz pełni wówczas rolę ośrodka rolniczo-rzemieślniczego z centrum władzy lokalnej.

1295 rok
28 lipca. Na dokumencie Władysława Łokietka, księcia kujawskiego, łęczyckiego i sieradzkiego jest wymieniony pośród świadków "Jaschon" pisarz i pleban kościoła w Zgierzu.

1318 rok
18 czerwca. Pierwszy znany dokument, w którym Zgierz występuje jako miasto. Jest to dokument, na mocy którego klasztor w Wąchocku ustępuje księciu Władysławowi Łokietkowi cło, jakie pobierano od towarów przewożonych przez Zgierz w zamian za działy we wsi Prawęcice. Z jego treści wynika, że Zgierz był już miastem przed 1288 r. i miał komorę celną.

1345 rok
24 czerwca. Władysław, książę dobrzycki nadaje wójtostwo w Zgierzu komesowi Samborowi, skarbnikowi łęczyckiemu.

1420 rok
23 kwietnia. Władysław Jagiełło odnawia prawa miejskie Zgierza i rozszerza jego sądownictwo na wieś Krogulec.

1421 rok
Przed sądem ziemskim w Łęczycy występują rajcy miasta.

1430 rok
Studiuje na Akademii Krakowskiej dwóch studentów pochodzących ze Zgierza - Mikołaj syn Świętosława i Stanisław syn Macieja.

1447 rok
28 sierpnia. Kazimierz Jagiellończyk odnawia na prośbę wójta Helmana przywilej z 1345 roku na wójtostwo w Zgierzu.

1455 rok
12 marca. Kazimierz Jagiellończyk wskutek skargi wniesionej przeciwko staroście łęczyckiemu Michałowi Lasockiemu zwalnia mieszkańców Zgierza od dawania dziesięciny ze snopów zarówno jemu, jak i na stację (stacja w dawnej Polsce - powinność żywienia króla i dworzan w czasie podróży lub wojska stojącego na kwaterze zimowej, zamieniana niekiedy na opłatę pieniężną).

1464 rok
Studentem Akademii Krakowskiej jest mieszkaniec Zgierza Stanisław syn Jana.

1473 rok
2 stycznia. Kazimierz Jagiellończyk oddaje w dzierżawę Zgierz i okoliczne wsie należące do starostwa grodowego łęczyckiego Piotrowi Duninowi z Prawkowic za dwieście grzywien rocznie.

1494 rok
10 marca. Jan Olbracht udziela mieszczanom ze Zgierza zwolnienia od różnych opłat na lat 10.

1504 rok
4 lipca. Aleksander Jagiellończyk ustanawia w Zgierzu targi i jarmarki. Targi miały się odbywać w każdy poniedziałek, natomiast jarmark i na Zielone Świątki, dzień św. Katarzyny i Niedzielę Palmową.

1511-1523
W "Liber beneficiorum archideyecezyi gnieźnieńskiej" Jana Łaskiego jest wzmianka o szkole parafialnej w Zgierzu. Miejscowy kościół występuje pod wezwaniem św. Katarzyny.

1522 rok
18 października. Zygmunt I Stary udziela Zgierzowi zwolnień od podatków na 12 lat, z powodu pożaru.

1533 rok
Zygmunt I Stary nadaje Zgierzanom prawo propinacji.

1557 rok
9 stycznia. Zygmunt August zwalnia mieszkańców Zgierza od płacenia podatków na okres roku z powodu pożaru miasta.

1564 rok
Zgierz liczy 129 domów, 774 mieszkańców, 13 piwowarów, 7 karczmarzy oraz 33 rzemieślników: 8 piekarzy, 6 rzeźników, 6 szewców, 4 zdunów, 3 kowali, 2 kołodziejów, 2 kuśnierzy, 1 bednarza, 1 krawca, 1 płóciennika.

1569 rok
Jan Kazimierz wydziela ze starostwa grodowego łęczyckiego dzierżawę zwaną starostwem niegrodowym zgierskim złożoną z królewszczyzn: miasta Zgierza, wsi: Zegrzan, Kargulec (Krogulec) i części Dąbrówki Wielką, później doszły Zegrzanki oraz dwóch stawów: na Zegrzanach i zgierskiego obdarzając nim rotmistrza pancernego Stanisława Wężyka.

1598 rok
8 lipca. Zygmunt III Waza wydaje uniwersał zabraniający nadużyć przy wybieraniu podwód od mieszkańców Zgierza.

1643 rok
Zostaje wzniesiony przez księdza Wawrzyńca Kowalika kościółek drewniany pod wezwaniem św. Wawrzyńca i św. Józefa, pierwotnie usytuowany między dzisiejszą Szkołą Podstawową nr 4, a Domem Rzemiosła. Odbudowany po pożarze w 1780 roku, niewiele później został przeniesiony na nowo założony cmentarz katolicki (ul. Piotra Skargi).

1661 rok
Upadek miasta spowodowany najazdami szwedzkimi. Lustracja z 1661 roku wykazała w Zgierzu 10 domów i 70 mieszkańców, wśród nich: 3 piwowarów, 2 szewców, 1 garncarza. Obsiewano tylko 4 łany zboża. W 1673 roku - 143 mieszkańców.

1765 rok
Lustracja królewska wykazuje w Zgierzu 56 domów, 392 mieszkańców. Wśród rzemieślników jest: 7 garncarzy, 6 szewców, 21 kołodziejów, 5 bednarzy, 3 stelmachów, 6 solarzy, 1 kowal, 1 szkudlarz.

1785 rok
15 lipca. Stanisław August Poniatowski potwierdza "miasteczku Zgierz" przywilej dawnych jarmarków wyznaczając jednocześnie 3 nowe oraz ponawia przywilej targów.

1787 rok
Przybywa do Zgierza z Rogóźna pierwszy sukiennik.

1792 rok
Zgierz siedzibą sejmików poselskich powiatów brzezińskiego i inowłodzkiego.

1793 rok
Zgierz dostaje się w wyniku II rozbioru Polski pod zabór pruski wchodząc w skład nowopowstałej prowincji Prus Południowych. Miasto liczy 315 mieszkańców, 64 domy zamieszkałe, w tym 48 krytych słomą oraz 45 pustych placów i domów niezamieszkałych. Ludność żyje głównie z rolnictwa, rzemieślników jest niewielu, 4 bednarzy, 1 garbarz, 1 młynarz, 4 szewców, 3 garncarzy, 2 cieśli, 1 chirurg. Zostaje utworzony z części dawnego powiatu łęczyckiego i brzezińskiego powiat zgierski o obszarze 1.326,2 km2. W jego granicach znalazło się 5 miast: Kazimierz, Łódź, Piątek, Parzęczew i Zgierz oraz 231 wsi. Powiat Zgierski istniał do 1867 roku.

1800 rok
Stan ludności w Zgierzu wynosi 582 mieszkańców, w powiecie zgierskim 20.432 mieszkańców (bez udziału miast). Przeciętna gęstość zaludnienia na terenie powiatu to 11,5 osób na km².

1808 rok
Powstanie w mieście szkoły elementarnej (początkowej).

1817-1820
Przybywa do Zgierza 23 majstrów sukienniczych, wśród nich najzamożniejsi byli Jan Fryderyk Zachert, Karol August Meisner, Karol Gottlieb Saegner, Jan Henryk Teske i Jan Georg Viertes.

1821 rok

28 lutego. Prezes Komisji Województwa Mazowieckiego Rajmund Rembieliński występuje do Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji w sprawie urządzenia osad sukienniczych w miastach Dąbiu, Gostyninie, Łodzi, Przedeczu i Zgierzu.
30 marca tzw. Umowa zgierska zawarta między komisarzem wojewódzkim Wydziału Administracyjnego Komisji Województwa Mazowieckiego K. Witkowskim, a sukiennikami w sprawie osiedlenia się ich i założenia zakładów fabrycznych w Zgierzu. Umowa regulowała sprawy osadnictwa przemysłowego i zapewniała imigrantom liczne przywileje. Służyła za wzór dla innych miast i osad rządowych przy formułowaniu szczegółowych warunków osadnictwa. Dzięki temu Zgierz staje się centralnym ośrodkiem produkcji i handlu w Królestwie Polskim.

1822 rok
Jan Fryderyk Zachert zakłada pierwszą manufakturę tkacką w Zgierzu.

1823 rok
Zgierz liczy 193 majstrów tkaczy sukna, 202 warsztaty sukiennicze, 116 czeladników, 6 majstrów postrzygaczy, 2 farbiarzy, 4 folusze, wyprodukowano 18.250 postawów sukna. W Łodzi w tym czasie było 9 majstrów sukienników, 9 warsztatów, 10 czeladników, 1 majster postrzygacz, 1 folusz, wyrobiono 2.840 postawów sukna.

1824 rok
Powstanie pierwszej apteki.

1825 rok

Stanisław Staszic zwiedza Zgierz.
7 lutego. Postanowienie księcia namiestnika Królestwa Polskiego o zaprowadzeniu rewiru żydowskiego w Zgierzu.

1826 rok
30 października. Bunt czeladzi przeciwko majstrom, aresztowano kilkunastu uczestników zajścia. Założono ogród spacerowy nad rzeką (dzisiejszy Park Miejski). Wzniesiono kościół ewangelicki.

1827 rok
Zgierz jest co do wielkości 13 z rzędu miastem w Królestwie Polskim. Wybudowanie nowego kościoła św. Katarzyny. Kościół pod tym wezwaniem istniał w Zgierzu do XVI w. Zgierz liczy 4.527 mieszkańców.

1829 rok
3 czerwca. Nadano Zgierzowi prawa przysługujące miastom wojewódzkim przez Komisję Rządową Spraw Wewnętrznych i Policji. Prawa te uzyskał Zgierz jako pierwszy wśród miast okręgu łódzkiego. Zgierz liczy 9.331 osób ludności, jest drugim po Warszawie ośrodkiem handlu suknem, na Zgierz przypada 37% eksportu całego woj. mazowieckiego w zakresie sukna na rynki rosyjskie i chińskie.

1830 rok
Powstanie Listopadowe - w Zgierzu powstaje Straż Bezpieczeństwa (903 członków), na czele której stanął były kapitan Antoni Dąbrowski.

1831-1832
Na skutek zamknięcia rynków wschodnich dla wyrobów sukienniczych z Królestwa Polskiego nastąpiła stagnacja w przemyśle sukienniczym Zgierza i emigracja zubożałych tkaczy do Cesarstwa Rosyjskiego. Liczba mieszkańców zmniejszyła się o 1/3, producentów sukna o 75,3% w stosunku do 1829 roku, stan zatrudnienia w sukiennictwie wynosił 16% stanu zatrudnienia z 1828 roku, produkcja sukna spadła do 57,7% w stosunku do 1828 roku, liczba warsztatów z 571 do 346. Zgierz traci wiodące znaczenie na rzecz Łodzi - prężnego, nowo powstającego ośrodka przemysłu bawełnianego.

1834 rok
marzec. Zgierz otrzymuje pierwszy własny, miejski budynek szkolny przy ulicy Strykowskiej (istnieje do dziś przy ul. 3. Maja 20).

1837 rok

Powstanie Cechu Majstrów Tkackich.
Fryderyk Zachert sprowadza do Zgierza z Belgii pierwszą maszynę parową o mocy 18 KM

1840 rok

Powstanie szkoły Rzemieślniczo-Niedzielnej.
8 czerwca. Urodził się w Zgierzu Adolf Pawiński - historyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, dyrektor Archiwum Głównego w Warszawie, badacz instytucji ustrojowo-politycznych i skarbowych w Polsce XVI w., inicjator "Źródeł dziejowych" m.in. "Skarbowość w Polsce i jej dzieje za Stefana Batorego", "Polska XV w. pod względem geograficzno-statystycznym".
Wzniesiono hale targowe z kramami w stylu klasycystycznym.

1845 rok
W Zgierzu działają dwie szkoły elementarne, katolicka i ewangelicka w których uczy się 326 uczniów, jedna rzemieślnicza szkoła niedzielna z 2 nauczycielami i 146 uczniami oraz 3 klasowa szkoła średnia z 5 nauczycielami, 1 guwernantką i 82 uczniami.

1847 rok
Wystawienie ratusza z zegarem.

I połowa XIX w.
Założenie w Zgierzu pierwszego wodociągu w okręgu łódzkim o dwustu sążniach długości, który przeprowadzał wodę z Bzury do fabryki Wilhelma Zacherta.

1860 rok
W Zgierzu pracuje 5 fabryk o napędzie parowym - Raegebera, Kuntzegeo, Zipla, Długoszewskiego i Zacherta. Miasto liczy 12.016 osób ludności, w tym: 5.242 Polaków, 4.170 Niemców, 2.601 Żydów, 3 innych, 456 domów, 95 murowanych, 317 drewnianych, 29 ulic, 3 hotele, 24 karczmy, 18 wiatraków, bibliotekę, aptekę, 9 domów zajezdnych.

1863 - 1864

107 Zgierzan bierze udział w powstaniu styczniowym, głównie walczą z bronią w ręku w partiach powstańczych Oksińskiego (lasy sieradzkie) i Sawickiego-Dworzaczka (lasy nad Dobrą). Za udział w powstaniu skazanych zostało na karę śmierci 3. powstańców zgierskich, 10. na katorgę, 7. na zesłanie na Syberię, 5. na osiedlenie w Rosji, 4. na zesłanie do rot aresztanckich, 12. na przymusowe wcielenie do wojska rosyjskiego, 4. na więzienie, 28. oddano pod nadzór policji, 14. poległo i zmarło z ran.
Naczelnikiem miasta i okręgu w okresie powstania był Kazimierz Gadomski, bibliotekarz z Warszawy, skierowany przez Komitet Centralny, pomocnikiem jego był zgierzanin Sylwester Papiernik. Zgierska organizacja miała rewolucyjny "czerwony" charakter. Należały do niej całe miejscowe rodziny Dąbrowskich, Krygierów, Wieczorków, Mrowińskich, Ziętkowskich, Schultzów.

1866 rok
Wybudowanie synagogi przy ul. Łódzkiej.

1869 rok
Zgierz posiada jedyny w okręgu łódzkim zmechanizowany zakład wyrobów pończoszniczych J. Wunschego, zatrudniający 86 robotników.

1871 rok
29-30 czerwca. Strajk 200 robotników w fabryce Littauera wskutek brutalnego postępowania właściciela zakładu.

1874 rok

luty. Strajki robotników w czterech fabrykach sukna w Zgierzu. Na 431 robotników pracujących w siedmiu zgierskich fabrykach zatrudnionych było 134 robotników nieletnich (31% ogółu pracujących). W 1887 r. na 2.178 robotników zgierskich fabryk włókienniczych zatrudniono 874 dzieci w wieku od poniżej 6 lat do 15 (49,1%).
Założenie Ochotniczej Straży Pożarnej.
Powstaje fabryka maszyn i urządzeń włókienniczych i rolniczych J. Hoffmana

1886 rok
Uruchomiono w Zgierzu dwie księgarnie M. Kryształa i K. Wolfa. Przy drugiej z nich w 1883 roku urządzono pierwszą w mieście ręczną drukarnię.

1888 rok
2 września. Urodziła się w Zgierzu Helena Wiewiórkowska - pierwsza kobieta adwokat w Polsce.

1889 rok

Zorganizowano w mieście przytułek dla nieuleczalnie chorych, kalek i bezdomnych starców przy parafii ewangelickiej.
Powołanie do życia zgierskiego oddziału Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów, pierwszego sportowego zrzeszenia kolarskiego w Zgierzu.

1892 rok
25-28 kwietnia. Zajścia w Zgierzu w okresie tzw. buntu łódzkiego, strajki w fabrykach m.in. Borsta, Rudowskiego, Ernsta, Bindera-Długoszewskiego.

1893 rok
Uruchomiono pierwszą w Zgierzu ochronkę dla dzieci robotników fabrycznych.

1894 rok

Urodził się w Zgierzu Arkadiusz Musierowicz - chemik rolny, gleboznawca, od 1936 r. profesor Politechniki Lwowskiej, w latach 1945-64 profesor SGGW, członek PAN i Akademii Rolniczej w ZSRR.
Założenie przez Jana Śniechowskiego i Ignacego Hordliczkę przy ulicy Zegrzańskiej (obecnie ul. gen. J. H. Dąbrowskiego) fabryki chemicznej, poprzedniczki "Boruty". W 1908 r. przeniesiono ją na ul Leśną.
Ówczesny Zgierz jest miastem wielonarodowościowym; jego klimat współtworzą trzy najliczniejsze grupy etniczne: polska, niemiecka i żydowska; W okresie tym działali wybitni zgierzanie: Adolf Pawiński (historyk), Arkadiusz Musierowicz (gleboznawca), Dawid Frischman (jeden z najwybitniejszych twórców literatury hebrajskiej), August Robert Wolff (wydawca i księgarz, współtwórca oficyny wydawniczej "Geberthner i Wolff").

1895 rok
Zgierz liczy 48 większych i 64 mniejsze fabryki. Do największych należy: Przędzalnia Kurzela, fabryki Meyerhoffa, Borsta, Zacherta, Kuntzego, Wolfa, Ernsta, gisernia Hoffmana, fabryka wyrobów wełnianych Bredsznajdera, apretury Maxa i Orbacha, fabryka kortu Swatka. Obrót roczny fabryk zgierskich dochodził do 15 mln rubli. Fabryki zatrudniały 9 tys. robotników. Cała produkcja wysyłana była do składów łódzkich i dostawała się przeważnie na rynki Moskwy i Petersburga.

1897 rok
Pierwszy powszechny spis ludności, wg którego Zgierz liczył wówczas 19.108 mieszkańców, w tym: 9.010 mężczyzn i 10.098 kobiet. Jako język ojczysty polski podały 11.724 osoby, niemiecki 3.794, żydowski 3.492, rosyjski 95, inny 3. Wyznania rzymsko-katolickiego było 11.417 osób, 4.030 ewangelickiego, 3.548 mojżeszowego, 85 prawosławnego i 28 baptystów.

1898 rok

Powołanie Zgierskiego Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Pomocy Biednym i Towarzystwa Trzeźwości.
Powstanie Szkoły Handlowej.

1900-1914
Proces koncentracji zakładów i skupiania kapitału. Powstają w Zgierzu 3 towarzystwa akcyjne zatrudniające 41,7% ogółu robotników, wartość produkcji stanowiła 40% ogólnej wartości wszystkich fabryk włókienniczych Zgierza: Towarzystwo Akcyjne Fabryki Sukna A.G. Borst, Towarzystwo Akcyjne Zgierskiej Manufaktury Bawełnianej (Posselt i Fischer), Towarzystwo Akcyjne Przędzalni Wełny.

1901 rok

Uruchomiono linię tramwajową łączącą Zgierz z Łodzią
Powstanie Zgierskiego Towarzystwa Pożyczkowo Oszczędnościowego i Zgierskiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu.

1903 rok

Zgierz uzyskuje połączenie kolejowe z Łodzią i Łowiczem
Uruchomienie Zgierskiej Kasy Posagowej
Strajk przykręcaczy (andrejerów) w fabryce Borsta przeciwko obniżce zarobków

1904 rok

Zgierz posiada 851 budynków mieszkalnych, w tym 265 murowanych i 586 drewnianych. W liczbie tej 561 domów pokrytych było papą, 129 dachówką, a reszta gontami i blachą. Był czynny jeden fabryczny szpital na 14 łóżek
Doprowadzono linię kolei warszawsko-kaliskiej do Zgierza (trasa: Łódź - Łowicz)

1905 rok

styczeń - strajk powszechny w fabrykach
luty - strajk młodzieży w Szkole Handlowej
kwiecień - strajk 120 robotników w fabryce Lorentza i Kruschego na tle odmowy podwyżki płac i złego traktowania
czerwiec - strajk 254 robotników w 26 ręcznych tkalniach wskutek odmowy podwyżki płac oraz 90 robotników w fabryce B. Maksa i S-ki, strajk 633 robotników w 8 fabrykach z żądaniami skrócenia dnia pracy i podwyżki płac
październik - strajk w 4 fabrykach przekształcony w strajk powszechny
listopad - demonstracje uliczne i starcia z wojskiem, uczestniczy w nich młodzież szkolna, pada jeden zabity i kilkunastu rannych
grudzień - strajk powszechny i demonstracje.

1906 rok

kwiecień - strajk w 5 fabrykach i 800 osób na Nowym Rynku
1 maja - strajk we wszystkich fabrykach
lipiec - strajk 533 robotników
sierpień - strajk 450 tkaczy pracujących w fabrykach mechanicznych
listopad - napad na stację kolejową w Zgierzu i zabójstwo naczelnika więzienia łęczyckiego P. Skoblina.

1907 rok

Powstanie Towarzystwa Śpiewaczego "Lutnia"
Powstanie Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół"
24 marca. Powstanie Stowarzyszenia Spożywczego "Zgoda"
Wybudowanie kościoła mariawickiego na przedmieściu Przybyłów.

1909 rok

Zgierz liczy 18.483 mieszkańców, w tym katolików 4.885, ewangelików 5.366, wyznania mojżeszowego 4.430, innych wyznań 3.802 osoby
Przekształcenie przedsiębiorstwa chemicznego Śniechowskiego i Hordliczki w spółkę akcyjną pod nazwą "Towarzystwo Akcyjne Fabryki Barwników Anilinowych i przetworów Chemicznych w Zgierzu".

1910 rok

Powstanie obok fabryki "Boruty" przedsiębiorstwa "Hordliczka, Słaboszewicz i S-ka w Zgierzu" (Sulfo) - jedynej w Polsce wytwórni dymiącego kwasu siarkowego
Powstanie zakładu Juliusza Hoffmana produkującego maszyny tkackie.

1911 rok
Początek skautingu w Zgierzu. Powstają pierwsze zastępy i drużyny harcerskie, organizowane są rajdy, biwaki, szkolenia. Drużynowym Pierwszej Zgierskiej Drużyny Harcerskiej im. Zawiszy Czarnego zostaje druh Artur Miatkowski.

1912 rok

Strajk właścicieli warsztatów tkackich w Zgierzu
Powstanie Zgierskiego Towarzystwa Szerzenia Wiedzy im. Bolesława Prusa

1913 rok

Czynne są w Zgierzu 33 fabryki, w tym 15 tkalni wełny, 5 przędzalni wełny, 7 apretur wyrobów wełnianych i półwełnianych, 1 przędzalnia wigoni, 1 płóczkarnia wełny, 2 fabryki farb i 1 fabryka budowy maszyn. Do najważniejszych należą: Towarzystwo Akcyjne Fabryki Sukna A.G. Brost, Towarzystwo Akcyjne Zgierskiej Manufaktury Bawełnianej Posselt i Fischer, Towarzystwo Przędzalni Wełny Lorentz i Krusze, Towarzystwo Akcyjne Zgierskich Zakładów Budowy Maszyn Hofmana, Tkalnia wełny - F. Swatek, Tkalnia wełny Ernsta. Poza tym czynne były takie zakłady jak krochmalnia, mydlarnia, olejarnia, 2 wiatraki, zakład elektryczny. Ogółem było 30 przedsiębiorstw, w których pracowało 3898 robotników.
Ludności Zgierz liczył w tym czasie 21.723 osoby: 10.389 mężczyzn i 11.334 kobiety. Było 11.197 Polaków, 5.651 Niemców, 4.711 Żydów, 72 Rosjan, 77 Litwinów, 9 Francuzów i 6 Anglików.
Powstanie Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Bolesława Prusa.

1914 rok

14 listopada. Wkroczenie do miasta wojsk niemieckich.
18-19 listopada. Podpalenie przez Niemców fabryki barwników "Boruta".

1915 rok
kwiecień. Zorganizowano w Aniołowie pod Zgierzem Pierwszą Szkołę Podoficerską Polskiej Organizacji Wojskowej w pow. łódzkim. Komendantem organizacji zgierskiej POW był Piotr Arndt.

1916 rok

20 maja. Zaczęto wydawać "Gazetę Zgierską".
sierpień. Zapada uchwała Magistratu m. Zgierza w sprawie budowy kanalizacji w mieście.
grudzień. Powstanie zgierskiego Oddziału Macierzy Szkolnej.

1917 rok

Powstanie Gimnazjum i Liceum Państwowego im. Stanisława Staszica. Dyrektorami szkoły w latach jej istnienia byli m.in. Jan Czeraszkiewicz, Stefan Pogorzelski, Zygmunt Lazar.
Otwarcie gimnazjum niemieckiego typu humanistycznego (koedukacyjne 7-klasowe).

1918 rok

Rozbrojenie załogi niemieckiej w Zgierzu (2 kompanie piechoty) i objęcie posterunków przez Polską Organizację Wojskową.
grudzień. Powstanie zgierskiej organizacji Komunistycznej Partii Polski. Działali w niej m.in. Stanisław Bilski, Maria Barska, Ignacy Frontczak, Zenon Gibki, Roman Goździk, Bolesław Izydorczyk, Antoni Jaworski, Stanisław Klink, Bronisław Marszałek, Piotr Pawlik, Ignacy Szerman, Władysław Tomas, Józef Stasiak, Józef Gondzia, Lucyna Balcerzak, Henryk Grudziński.

1919 rok

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych zaleca odbudowanie fabryki chemicznej "Boruta".
Otwarcie żeńskiego Państwowego Seminarium Nauczycielskiego.
Powstaje z inicjatywy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Państwowa Szkoła Kupiecka, przemianowana w 1923 r. na Państwową Szkołę Handlową.

1920 rok
lipiec. Zawiązanie spółki akcyjnej Przemysł Chemiczny w Polsce S.A. w Zgierzu. Fabryka wyrabiała barwniki anilinowe, kwasy, środki lecznicze, przetwory nieorganiczne i smołowe. Zaspakajała 80% zapotrzebowanie krajowych fabryk barwnikarskich na półfabrykaty.

1921 rok

30 września. Spis ludności wykazuje w Zgierzu 21.129 mieszkańców: mężczyzn 9.521, kobiet 11.608. Polaków 16.232, Niemców 1.501, Żydów 3.359, innej narodowości 37. Osób wyznania rzymskokatolickiego było 13.362, ewangelickiego 2.323, mojżeszowego 3.929, mariawitów 1.489, baptystów 82, prawosławnych 41, grekokatolików 1.
Powstanie Towarzystwa Gimnastycznego.

1922 rok
Do większych firm przemysłowych w mieście (zatrudniających 50 i więcej pracowników) należą:

Towarzystwo Akcyjne Manufaktury Bawełnianej (ul. 1. Maja) - 734 robotników,
Towarzystwo Akcyjne Lorentz i Krusche (ul. Dąbrowskiego) - 630 robotników,
Towarzystwo Akcyjne A.G. Borst (ul. Błotna) - 527 robotników,
Spółka Akcyjna Przemysł Chemiczny w Polsce (ul. Leśna) - 280 robotników,
Towarzystwo Akcyjne Hoffman Juliusz (ul. Dąbrowskiego) - 133 robotników,
Brodacz M.L. (ul. Berka Joselewicza) - 128 robotników,
Meyer Otto i Syn (ul. Dąbrowskiego) - 64 robotników,
Hoch Emilia i S-ka (ul. Piłsudskiego) - 63 robotników,
Gutsche Augusta (ul. Szczęśliwa) - 50 robotników.
Uruchomiono kolejkę wąskotorową ze Zgierza do Ozorkowa.

1923 rok
1 lipca. Założenie Oddziału Związku Majstrów Fabrycznych. Inicjatorem był Ignacy Karolczak, pierwszym prezesem Adolf Funke.

1924 rok
Oddanie do użytku nowego budynku szkolnego przy ul. Łęczyckiej. Mieściły się w nim dwie szkoły powszechne: męska Nr 1 im. A. Pawińskiego i żeńska Nr 2 im. M. Konopnickiej.

1925 rok
Uruchomiono linię kolejową Łódź - Kutno: Zgierz staje się lokalnym węzłem kolejowym.

1926 rok
Powstanie Zgierskiego Klubu Sportowego "Exelsior".

1927 rok

Uruchomiono Miejski Zakład Kąpielowy z drugim na ziemiach polskich krytym basenem, sfinansowanego i wybudowanego z pożyczki amerykańskiej firmy Ulen.
Zgierz otrzymuje połączenie tramwajowe z Ozorkowem.
Oddanie do użytku nowej lecznicy Kasy Chorych przy ul. Dąbrowskiego (budynek istnieje do dziś).

1928 rok

Wizyta Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego w Zgierskich zakładach chemicznych "Boruta".
Powstanie Żydowskiego Stowarzyszenia Muzycznego "Symfonia" i Zgierskiego Żydowskiego Towarzystwa Sportowo-Gimnastycznego "Makabi".
Założenie Towarzystwa Krzewienia Wiedzy Zawodowej.
Rozpoczął swoją działalność na terenie Zgierza Polski Czerwony Krzyż.
Zgierz liczy 128 zakładów przemysłowych, 4.893 robotników, w tym tkalni wełnianych 96, tkalni bawełnianych 1, przędzalni wełnianych 12, przędzalni bawełnianych 2, farbiarni i wykończalni 6, fabrykę dykt, drutu, maszyn, młyn elektryczny i parowy, drukarnię chustek, snowalnię i nawijalnię, fabrykę szczotek, fabrykę chemiczną, rektyfikację, elektrownię.

1931 rok

Założenie Zgierskiego Towarzystwa Sportowo-Strzeleckiego przy Niemieckim Związku Kulturalno-Gospodarczym w Polsce.
9 grudnia. Według powszechnego spisu ludności Zgierz liczy 26.618 mieszkańców, w tym mężczyzn 12.287, kobiet 14.331. Według języka ojczystego Polaków było 19.805 (74,4%), Niemców 2.380 (8,9%), Żydów 4.408 (16,6%), innych 25 (0,01%). Według źródeł utrzymania w przemyśle pracowało 19.411 osób (72,2%), w handlu 2.396 (9%), w komunikacji 1.185 (4,5%), w rolnictwie 368 (1,4%), w innych działach 3.258 (12,2%). Ludność robotnicza czynna i bierna wynosiła 18.709 osób.

1933 rok

od 1 kwietnia. Zgierz zostaje wydzielony z łódzkiego powiatowego związku komunalnego i stanowi odtąd samodzielny powiat miejski pod względem administracji samorządowej.
Powstanie Towarzystwa Opieki nad Biednymi Dziećmi w Zgierzu.
Założenie Klubu Sportowego "Boruta" na podstawie zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych o rozwoju sportu w zakładach.
Strajki okupacyjne w fabryce wyrobów wełnianych Posselta i Zgierskiej Manufakturze Bawełnianej skierowane przeciwko obniżce płac.

1936 rok
Powstanie stowarzyszenia Patronat nad Młodzieżą Przedmieść m. Zgierza.

1937 rok

Założenie Towarzystwa Przeciwgruźliczego.
Oddanie do użytku nowego stadionu miejskiego.

1938 rok

Zgierz liczy 27.853 mieszkańców, w tym: Polaków 20.923, Niemców 2.385, Żydów 4.532, innego pochodzenia 13. Przeszło 70% ogółu mieszkańców stanowili robotnicy fabryczni. Zgierz posiadał najwyższe w stosunku do całego okręgu łódzkiego nasilenie bezrobocia, zarejestrowanych bezrobotnych było około 2.000, niezarejestrowanych ok. 1.500, co przy trzech osobach przeciętnie w rodzinie stanowiło ok. 10.000 osób.
Z większych zakładów przemysłowych istniały: Przemysł Chemiczny "Boruta" (650 robotników), Zgierska Manufaktura Bawełniana (565 robotników), "Texasa" przędzalnia bawełny (450 robotników), M.L. Brodacz wykończalnia i farbiarnia (165 robotników), "Bzura" wykończalnia i farbiarnia (130 robotników), A.G. Borst przędzalnia (100 robotników), "Lana" przędzalnia 100 (robotników), A. Bernecker przędzalnia i szarparnia (100 robotników), R. Bernecker przędzalnia i szarparnia (100 robotników), O. Meyer przędzalnia (100 robotników), "Dykta" (100 robotników), "Zgierzanka" przędzalnia (100 robotników), E. Hoch przędzalnia (87 robotników), P. Strohbach s-cy wykończalnia i farbiarnia (76 robotników), Broncher Drukarnia chustek (50 robotników), B-cia Skosowscy tkalnia (50 robotników), A. Gutsche przędzalnia (50 robotników).

1939 rok
6 września. Wkraczają do Zgierza wojska hitlerowskie, oddziały 13. Korpusu Piechoty gen. F. M. von Weischa wchodzące w skład dowodzonej przez gen. J. Blaskowitza 8. Armii. Wcześniej 3 i 5 września miasto zostało zbombardowane przez Luftwaffe. Wojsko dokonuje pierwszych egzekucji, pod mostem przy szosie do Piątku rozstrzelano 8 Polaków, w Warszycach (gm. Zgierz) wrzucono do domów granaty, od których ginie 11 osób, w Białej zamordowano 18 Polaków, w Dąbrówce rozstrzelano 11 września 38 osób.

1940 rok
18 października. Umiera w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen Jakub Stefan Cezak - zasłużony pedagog, działacz społeczny, dyrektor Państwowej Szkoły Handlowej w Zgierzu w okresie międzywojennym, autor prac z zakresu organizacji szkolnictwa w Polsce, geografii gospodarczej, członek Polskiego Towarzystwa Geograficznego i Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego.

1942 rok

20 marca. Niemcy dokonują w Zgierzu egzekucji 100 Polaków (największej w tzw. Kraju Warty) w odwecie za zabicie dwóch funkcjonariuszy policji niemieckiej. Egzekucji dokonano publicznie wobec ludności z miasta i okolic. W ramach akcji odwetowej aresztowano 161 zakładników, 149 mężczyzn więziono w obozie Radogoszcz, 12 kobiet w więzieniu przy ul. Gdańskiej.
4 maja. Umiera w obozie koncentracyjnym Dachau ksiądz Aleksander Falzman proboszcz parafii ewangelicko-augsburskiej w Zgierzu od 1920 r.

1944 rok
1 sierpnia - 2 października. Około 50 Zgierzan bierze udział w powstaniu warszawskim. Z tej liczby 29 walczyło w szeregach Armii Krajowej, 1 w Polskiej Armii Ludowej. Byli to m. in. Jakub Borowski ps. "Czernisz", Wacława Czajkowska ps. "Zmora", kpt. Mieczysław Rola-Danielewicz ps. "Dowmund", Stefan Kałużyński ps. "Świt", por. Jerzy Kordowski ps. "Jur", Stanisław Kościelski, Tadeusz Krajewski, kpt. Alfred Kurczewski ps. "Ambroży", Kazimierz Kuźmiński ps. "Skobig", Zofia Lesser-Rucińska ps. "Zosia", Krzysztof Malinowski ps. "Czołg", Bolesław Matulewicz ps. "Virtus", Wiktor Matulewicz ps. "Luxor", por. Stefan Michałowski-Zawada, kpt. Roman Pawłowski ps. "Lodzia", por. Stanisław Pieczyrak ps. "Zgrzyt", Jerzy Rybicki ps. "Grad", Barbara Rygiel ps. "Bojanowska" i Danuta Trusiewicz ps. "Jola", Siostry, córki por. "Zgrzyta", Janinia Sidorska ps. "Nuna", Zbigniew Skokowski ps. "Kozak", Witold Żelazowski, Tadeusz Kordowski ps. "Tadek". Z 30 powstańców pochodzących ze środowiska zgierskiego poległo 7, najmłodszym był 19-letni Kazimierz Kużminski ps. "Kajus" z baonu "Zośka", który zginął 30 sierpnia 1944 r. na Starym Mieście.

1939 - 1945

Eksterminacja mieszkańców Zgierza. W obozach i więzieniach, egzekucjach, wskutek pracy przymusowej, chorób i wycieńczenia zginęło 7.628 mieszkańców, a 8.032 osoby wywieziono na przymusowe roboty do Niemiec. W latach tych miały miejsce masowe egzekucje w lasach koło Zgierza, Okręgliku (5.000 Polaków) i Lućmierzu (30.000 Polaków), które stały się największymi miejscami kaźni w pow. łódzkim.
Przez cały okres okupacji trwała też grabież surowców, półfabrykatów i gotowych artykułów przemysłowych. Zamknięto szkoły, zniszczono pomniki Żeromskiego i Łukasińskiego, organizowano wysiedlenia mieszkańców, utworzono obozy dla jeńców polskich, francuskich i angielskich.
Po zamknięciu 23 września 1939 r. w mieście szkół podstawowych zgierscy nauczyciele zdopingowani przez miejscowe społeczeństwo rozpoczynają tajne nauczanie w zakresie szkoły podstawowej i średniej. Powstaje przejściowo Komitet Obywatelsko-Nauczycielski pod kierownictwem Jana Sikorskiego. Nauka odbywa się indywidualnie i w kompletach, najczęściej 3-5 osobowych. Prowadzili je m.in. Franciszek Adamczyk, Zofia Czajkowska, Olimpia Szymczakowa, Halina Sidorska, Stefania Kuropatwińska, Maria Rzeczycka-Metelska, Józef i Weronika Hierowscy, Jadwiga Sikorska, Zofia Wojciechowska, Helena Piaskowska, Zofia Kotylińska, Anna Czarnecka, F. Krąkowska, Aleksander Metelski, Maria i Jan Niepokój. W Zgierzu i okolicach było zaangażowanych w pracach tajnego nauczania blisko 670 osób, nauką objęto 1.000 dzieci. Nawiązano kontakty organizacyjne z tajnymi władzami oświatowymi w Łodzi i Warszawie (S. Kuropatwińska). Zgierz należał do wyróżniających się ośrodków tajnego nauczania w powiecie łódzkim.

1940 - 1945
Powstanie i działalność zgierskiej organizacji ZWZ-AK. W jej skład weszły działające dotąd w mieście Służba Zwycięstwu Polski, Polska Organizacja Bojowa, Związek Czynu Zbrojnego, Tajna Organizacja Dywersyjna. W ramach łódzkiego okręgu ZWZ-AK Zgierz tworzył rejon (ok. 3.000 członków), którego dowódcą był do 1943 r. Konrad Zieliński ps. "Niemira", później Stanisław Augustyniak ps. "Emil". Placówki w terenie wiejskim podlegały Lucjanowi Sikorskiemu ps. "Jastrzębski". Działalność polegała na tworzeniu sieci organizacyjnej, szkoleniu kadr, zdobywaniu broni i sabotażu. Obserwowano linie kolejowe Zgierz-Kutno i Zgierz-Łowicz, rozpracowywano posterunki żandarmerii, zbierano informacje o niemieckich organizacjach militarnych i paramilitarnych, ułatwiano ucieczki jeńcom wojennym. Od 1.1940 r. z przerwami do marca 1942 r. kolportowana była tajna gazetka "Pobudka" redagowana z nasłuchu radiowego przez Jerzego Starka ps. "Juk", Stefana Wróblewskiego ps. "Stokłos", Lucjana Sikorskiego, Jerzego Wieczorka ps. "Bohdan", Konrada Zielińskiego. Kolportowano też ulotki, prasę łódzką i ogólnopolską m.in. "Biuletyn Kujawski", "Biuletyn Informacyjny". ZWZ-AK podlegało organizacyjnie Tajne Harcerstwo - Szare Szeregi, którego dowódcą na terenie miasta był Jerzy Wieczorek.

1945 rok
17 stycznia. Oddziały 1. Armii Pancernej Gwardii i 8. Armii Gwardii 1. Frontu Białoruskiego wyzwalają miasto spod okupacji niemieckiej.

1946 rok

Zgierz liczy 21.662 mieszkańców, w tym 12.426 kobiet.
12 czerwca. Generałowie Michał Rola-Żymierski i Karol Świerczewski przyjmują w Zgierzu defiladę wojskową.

1948 rok

Zgierz miastem wydzielonym w granicach powiatu łódzkiego woj. łódzkiego.
Ukończono odbudowę gmachu ratusza miejskiego.

1951 rok
31 marca. Wyłączenie Zgierza z powiatu łódzkiego i utworzenie z jego obszaru samodzielnego powiatu miejskiego.

1954 rok
Rozszerzenie granic Zgierza o Antoniew, Parcele Zegrzanki i Rudunki, Piaskowice-Kolonia, Piaskowice-Pieńki, Chełmy i Krzywie.

1955 rok
Zgierz liczy 32.100 mieszkańców.

1958 rok
8 maja. Powstanie Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej "Włókno" przy Zakładach Przemysłu Wełnianego im. Jana Pietrusińskiego.

1959 rok

Założenie Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej "Boruta".
Ukończenie budowy Szkoły Podstawowej Nr 11 przy ul. Dubois.
Włączenie w granice Zgierza Rudunek, Stępowizny i Zegrzanek.

1960 rok

Zgierz liczy 36.666 mieszkańców, w tym kobiet 19.971.
Zatrudnieni w gospodarce uprzemysłowionej - 18.235, z tego w przemyśle - 12.439. Placówki pocztowo-telekomunikacyjne - 2, przedszkola - 9, szkoły podstawowe - 10, licea ogólnokształcące - 2, zasadnicze szkoły zawodowe - 7, szkoły zawodowe średnie i policealne dla młodzieży - 5, szkoły zawodowe średnie i policealne dla dorosłych - 1, kina - 2, biblioteki - 1, punkty biblioteczne - 3, apteki i punkty apteczne - 4.

1961 rok
Oddanie do użytku nowego gmachu Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica.

1963 rok
Ukończenie budowy Szkoły Podstawowej Nr 5 na osiedlu Kurak i Nr 1 przy ul. Nowotki (obecnie ul. Piłsudskiego) tzw. "Tysiąclatka"

1964 rok
19 września. Oddanie do użytku nowego budynku Technikum Ekonomicznego i Zasadniczej Szkoły Handlowej przy ul. 17 Stycznia (obecnie ul. Długa) tzw. "Tysiąclatka"

1965 rok

Zostaje oddany do użytku szpital wojewódzki im M. Curie-Skłodowskiej.
Ukończono budowę Miejskiej Stacji Pomp.
Oddanie do użytku Fabryki Kwasu Cytrynowego "Cytrokwas".

1966 rok

Zakończenie budowy Szkoły Podstawowej Nr 3 przy ul. Szczawińskiej.
Oddano do użytku i przeniesiono dzieci do Państwowego Zakładu Wychowawczego Nr 1. Stary Zakład Specjalny dla dzieci głęboko upośledzonych otrzymał Nr 2 i istniał jeszcze kilka lat.

1968 rok
Zakończenie budowy Zgierskich Zakładów Przemysłu Wełnianego "ZELTOR".

1969 rok
28 września. Odsłonięcie pomnika Stu Straconych obecnego kształtu. Wcześniej istniał wysoki obelisk wykonany z tektury i pilśni.

1970 rok

Uruchomienie miejskiej komunikacji autobusowej.
Zgierz liczy 43.025 mieszkańców.

1971 rok
Zaczyna swoją działalność w Zgierzu Instytut Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Łódzkiego.

1972 rok
1 września. Z początkiem nowego roku szkolnego rozpoczyna działalność Państwowa Szkoła Muzyczna I Stopnia.

1973 rok
Oddanie do użytku Zakładów Produkcji i Przetwórstwa Pianki Poliuretanowej "Polopren".

1974 rok
Oddanie do użytku Szkoły Podstawowej Nr 6 przy ul. Świerczewskiego (obecnie ul. 3. Maja) - kontynuacja Szkoły Ćwiczeń przy Seminarium Nauczycielskim.

1975 rok
Ukończenie budowy Zakładu Urządzeń Transportowych.

1978 rok
Zgierz przekroczył liczbę 50 tys. mieszkańców (50.818). Na czele urzędu miasta stoi odtąd zamiast naczelnika prezydent.

1979 rok

Przekazanie do użytku nowoczesnej Szkoły Podstawowej Nr 7 na osiedlu 650-lecia.
1 czerwca. Otwarcie Muzeum Miasta Zgierza w zabytkowym "Domu pod Lwami" przy ul. Dąbrowskiego 21.
21 lipca. Oddanie do użytku rejonowej przychodni zdrowia na Rudunkach.

1982 rok
24 kwietnia. Odsłonięcie pomnika-mogiły w lesie Lućmierskim, w miejscu pochowania ofiar egzekucji dokonanej w Zgierzu przez hitlerowców 20 marca 1942 r.

1988 rok
Rozszerzenie granic Zgierza o wsie: Krogulec, Piaskowice, Bazylia, Kontrewers, Lućmierz i Proboszczewice i Aniołów.

1990 - 1994

czerwiec - pierwsze po wojnie wybory samorządowe
I kadencja władz samorządowych (więcej):

Prezydent Miasta Zgierza - Jan Maciej Czajkowski
Z-ca Prezydenta Miasta Zgierza - Stanisław Łodwig
Przewodniczący Rady Miasta Zgierza - Maciej Wierzbowski

1994 - 1998
II kadencja władz samorządowych (więcej):
Prezydent Miasta Zgierza - Jan Maciej Czajkowski
Z-ca Prezydenta Miasta Zgierza - Stanisław Łodwig
Przewodniczący Rady Miasta Zgierza - Maciej Wierzbowski

1997 rok
Powstała pierwsza strona www miasta Zgierza

1998 - 2002
III kadencja władz samorządowych (więcej):
Prezydent Miasta Zgierza - Zbigniew Zapart
I Z-ca Prezydenta Miasta Zgierza - Zbigniew Wasiak
II Z-ca Prezydenta Miasta Zgierza - Włodzimierz Stefański (do 28.03.2002 r.) / Karol Zajączkowski (od 25.04.2002 r.)
Przewodniczący Rady Miasta Zgierza - Sławomierz Janiszewski

1999 rok

1 styczeń. Zgierz staje się siedzibą powiatu zgierskiego utworzonego na mocy ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.
Powstaje Strona Internetowa Urzędu Miasta Zgierza.
W Zgierzu odbyły się Mistrzostwa Świata w Zapasach.

2000 rok
Powstaje Zgierskie Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej.

2001 rok
Powstaje Serwis Internetowy Miasta Zgierza

2002 - 2006
IV kadencja władz samorządowych (więcej):
Prezydent Miasta Zgierza - Karol Maśliński
Z-ca Prezydenta Miasta Zgierza - Grzegorz Gula (do 07.08.2006 r.)
Z-ca Prezydenta Miasta Zgierza - Krzysztof Kwiatkowski
Przewodniczący Rady Miasta Zgierza - Marek Matuszewski (do 29.09.2005 r.) / Jerzy Sokół (od 27.10.2005 r.)

2005 rok

7 luty. I miejsce w Konkursie O Nagrodę Marszałka Województwa Łódzkiego "Na najlepszą stronę internetową jednostki samorządu terytorialnego z województwa łódzkiego" dla strony internetowej miasta Zgierza oraz Urzędu Miasta Zgierza
1 lipiec. Zmiana nazwy placu Stary Rynek na plac Jana Pawła II

2006 - 2010
V kadencja władz samorządowych (więcej):
Prezydent Miasta Zgierza - Jerzy Sokół
I Z-ca Prezydenta Miasta Zgierza - Stanisław Łodwig
II Z-ca Prezydenta Miasta Zgierza - Grzegorz Gula (do 11.04.2007 r.) / Świętosław Gołek (od 18.04.2007 r.)
Przewodniczący Rady Miasta Zgierza - Andrzej Mięsok

2010 - 2014
VI kadencja władz samorządowych (więcej):
Prezydent Miasta Zgierza - dr Iwona Wieczorek
I Z-ca Prezydenta Miasta Zgierza - Bogumiła Kapusta (od 09.12.2010 r. do 30.06.2012 r.) / Przemysław Staniszewski (od 02.07.2012 r. do 01.10.2014 r.) / Bohdan Bączak (od 14.10.2014 r.)
II Z-ca Prezydenta Miasta Zgierza - Grzegorz Leśniewicz (od 04.01.2011 r. do 04.07.2012 r.) / Bohdan Bączak (od 24.07.2012 r. do 13.10.2014 r.)
Przewodniczący Rady Miasta Zgierza - Jarosław Komorowski

2014 - 2018
VII kadencja władz samorządowych:
Prezydent Miasta Zgierza - Przemysław Staniszewski
Z-ca Prezydenta Miasta Zgierza - Bohdan Bączak (od 30.01.2015 r.)
Przewodniczący Rady Miasta Zgierza - Radosław Gajda

2018 - 2023
VIII kadencja władz samorządowych:
Prezydent Miasta Zgierza - Przemysław Staniszewski
I Zastępca Prezydenta Miasta Zgierza - Bohdan Bączak
II Zastępca Prezydenta Miasta Zgierza - Tomasz Dziedzic
Przewodniczący Rady Miasta Zgierza - Grzegorz Leśniewicz