Uroczystości pogrzebowe ofiar niemieckich egzekucji dokonanych w Lesie Lućmierskim i Zgierzu w czasie II wojny światowej - relacja

Siedemdziesiąt pięć lat temu, 20 marca 1942 r., niemieckie władze okupacyjne rozstrzelały stu Polaków w centrum Zgierza, w miejscu zwanym wówczas Placem Stodół (obecnie Plac Stu Straconych). Do egzekucji doszło w odwecie za zabicie przez żołnierza podziemia – Józefa Mierzyńskiego – dwóch gestapowców. Niemcy zmusili okoliczną ludność do oglądania przebiegu masowej egzekucji. Rozstrzelanych pochowano w Lesie Lućmierskim.

Dla upamiętnienia tych wydarzeń, a także ofiar innych niemieckich egzekucji dokonanych w Lasach Lućmierskich w okresie II wojny światowej, w dniach 19–20 marca 2017 r. w Zgierzu i na terenie Lasu Lućmierskiego odbyły się uroczyste obchody.

Rozpoczęły się w niedzielę 19 marca zorganizowanym w Muzeum Miasta Zgierza wernisażem wystawy "Zbrodnia zgierska 20 III 1942. W 75. rocznicę wydarzeń". Odbyło się wówczas również rozstrzygnięcie konkursu literackiego „»Byłem jednym z...« – w 75. rocznicę Zbrodni Zgierskiej”, który zorganizowało Muzeum Miasta Zgierza we współpracy z Oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi, który przekazał materiały edukacyjne na nagrody (zwieńczeniem konkursu będzie 7 kwietnia 2017 r. wycieczka edukacyjna „Śladami zbrodni zgierskiej Zgierz-Lućmierz”). 

O godz. 19:00 na Placu Stu Straconych w Zgierzu odbyła się inscenizacja pt. "Hołd dla Stu Straconych". 

Uroczystości pogrzebowe rozpoczęła w poniedziałek 20 marca Msza Święta w kościele pw. Św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Zgierzu, odprawiana pod przewodnictwem bp. Adama Lepy. Po południu z zachowaniem pełnego ceremoniału wojskowego odbył się pogrzeb w Lesie Lućmierskim. Wziął w nim udział Minister Obrony Narodowej Antoni Macierewicz. Mogiła wojenna usytuowana jest po prawej stronie drogi leśnej prowadzącej do Grotnik, biegnącej vis à vis Baru „Leśnego”, wjazd na wysokości 334,8 km drogi krajowej 91, ok. 800 m od wjazdu. 

Głównym organizatorem uroczystości był Wojewoda Łódzki prof. Zbigniew Rau. Współorganizowali ją Prezydent Miasta Zgierza, Wójt Gminy Zgierz, Prezydent Miasta Łodzi, Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Łodzi, Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Łodzi, Muzeum Miasta Zgierza oraz Miejska Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Bolesława Prusa w Zgierzu. 

*** 

Las Lućmierski to niewielki kompleks leśny położony w pobliżu Zgierza. Podczas okupacji w latach 1939–1945 stał się miejscem masowych zbrodni niemieckich dokonanych na mieszkańcach Łodzi oraz regionu łódzkiego narodowości polskiej i żydowskiej. 

Jesienią 1939 r. okupanci rozpoczęli akcję represjonowania polskiej inteligencji. Była to zemsta za jej patriotyczną i antynazistowską postawę w okresie przedwojennym; okupantom chodziło również o zniszczenie grupy społecznej zdolnej zorganizować ruch oporu. 

Aresztowania łódzkiej inteligencji (Polaków i Żydów oraz Niemców antynazistów) zaczęły się już we wrześniu 1939 r., a ich apogeum nastąpiło w listopadzie tego roku pod pretekstem, że Polacy w związku ze Świętem Niepodległości przygotowują antyniemieckie powstanie. Zatrzymanych zamknięto w łódzkich więzieniach i w specjalnie utworzonym obozie na Radogoszczu. Tu poddawano ich przesłuchaniom, szykanowano i torturowano. W toku selekcji, przeprowadzonej przez niemiecką policję i nazistowskie sądy specjalne, wyłoniono ludzi, których postanowiono zgładzić. 

Okupanci zdawali sobie sprawę, że dokonują przestępstwa, i dlatego starali się swoje zbrodnie utrzymać w tajemnicy. Skazanych na śmierć wywożono do podłódzkich lasów, gdzie ich rozstrzeliwano i grzebano w zbiorowych mogiłach. 

W toku polskiego śledztwa, prowadzonego po zakończeniu okupacji, ustalono, że do Lasu Lućmierskiego Niemcy przywozili skazańców autobusami. Na miejscu zmuszano ich do wykopania dołu i zabijano strzałem w kark z bliskiej odległości. 

Las Lućmierski był widownią zbrodni niemieckich przez cały okres okupacji. Pogrzebano tam w tajemnicy również 100 Polaków rozstrzelanych w marcu 1942 r. w Zgierzu. Znane są nazwiska tylko niektórych ofiar zamordowanych w Lesie Lućmierskim. W 1944 r. Niemcy przeprowadzili akcję zacierania śladów zbrodni, rozkopując mogiły i paląc zwłoki. Trudno z tego względu ustalić ogólną liczbę zamordowanych. 

Grzegorz Nawrot, OBEN IPN w Łodzi 

Zbrodnia Zgierska we wspomnieniach Romana Zygadlewicza – żołnierza AK Okręgu Łódź „Barka”

Polecamy „Rozmowę dnia” w TVP3 Łódź z udziałem prok. Jacka Kozłowskiego (Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN w Łodzi) oraz dr. Olgerda Ławrynowicza (Instytut Archeologii UŁ)

Polecamy na portalu dzieje.pl: 75. rocznica Zbrodni Zgierskiej: „Dziś za jednego Niemca śmierć poniesie 50 Polaków”

foto: Łukasz Sobieralski (Urząd Miasta Zgierza), Marzena Kumosińska

Źródło: Instytut Pamięci Narodowej