Tablica informująca o tragedii, która rozegrała się w tym miejscu i kto był sprawca mordu, usytuowana na Placu Stu Straconych.
Widnieje na niej napis:
"Pamięci 100 Polaków rozstrzelanych w tym miejscu przez hitlerowców 20 marca 1942 roku. Egzekucji dokonano w obecności około sześciu tysięcy spędzonych mieszkańców Zgierza i okolic."
Wymiary 2x2 m. Projekt: Michał Gałkiewicz.
***
Tablica pamiątkowa w hołdzie poległym i pomordowanym w czasie II wojny światowej usytuowana na Placu Stu Straconych.
Widnieje na niej napis:
"Bóg Honor Ojczyzna
w hołdzie poległym i pomordowanym
kombatanci ze Zgierza"
Wymiary 2x2 m. Projekt: Michał Gałkiewicz.
***
Tablica ku czci zamordowanych w Katyniu usytuowana na Placu Stu Straconych.
Widnieje na niej napis:
"Zgierzanie, oficerowie Wojska Polskiego i policjanci, jeńcy wojenni, zamordowani przez władze sowieckie w 1940 r. w Katyniu Charkowie i Twerze.
(36 nazwisk)
Zgierz 2003 r.
W hołdzie - społeczeństwo Miasta "
Na tablicy znajduje się 36 nazwisk zgierskich oficerów.
Wymiary 2x2 m. Projekt: Michał Gałkiewicz.
***
Tablica pamiątkowa ku czci stu Polaków zamordowanych na Placu Stodół usytuowana na Placu Stu Straconych.
Tablicę wykonaną z brązu i osadzoną na betonowym cokole przy Pomniku Stu Straconych odsłonięto 09.05.1985 r.
Na tablicy znajdują się 93 nazwiska osób spośród 100 rozstrzelanych oraz napis "Nigdy więcej wojny".
Tablica zgierzan poległych w walkach o niepodległość Polski w latach 1914-1920 umieszczona na budynku Urzędu Miasta Zgierza.
Tablicę z wyrytymi nazwiskami zgierzan, którzy złożyli w walce o niepodległość swe życie, władze miasta okresu międzywojennego umieściły na budynku ówczesnego magistratu. Przypominała mieszkańcom "Pamiętaj, taka była cena wolności".
W czasie II wojny światowej zniszczyli ją Niemcy. Z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Zgierza i Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" ponownie odsłonięto tablicę 11 listopada 1992 r. Umieszczono na niej 36 nazwisk zgierzan, którzy zginęli za wolną i niepodległą Polskę. Najmłodsi z nich mieli po 17 lat, a najstarszy 31 lat.
Napis na tablicy:
"Ku czci poległych zgierzan w walkach o niepodległość Polski w latach 1914-1920
(36 nazwisk)
Zgierz 1992.11.11
Społeczeństwo miasta Zgierza
Tablicę umieszczono z inicjatywy Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" i Towarzystwa Przyjaciół Zgierza na miejscu zniszczonej przez okupanta hitlerowskiego"
***
Tablica pamiątkowa 31. Pułku Strzelców Kaniowskich umieszczona jest na budynku Urzędu Miasta Zgierza.
Tablica z wizerunkiem krzyża 31. pułku Strzelców Kaniowskich poświęcona mieszkańcom powiatu łódzkiego na okoliczność otrzymania przez pułk sztandaru w dniu 27.02.1927 r. W czasie II wojny światowej hitlerowcy usunęli tablicę. Nie wiadomo, co się z nią stało.
Towarzystwo Przyjaciół Zgierza podjęło się odtworzenia tablicy. Rzeźbiarz Antoni Biłas wiernie zrekonstruował tablicę, którą uroczyście odsłonięto 11.11.1997 r.
Napis na tablicy:
"Obywatelom powiatu łódzkiego w dniu ofiarowania pułkowi chorągwi 24.II 1927 r.
oficerowie i szeregowi 31 Pułku Strzelców Kaniowskich
Zrekonstruowaną tablicę ufundowało Towarzystwo Przyjaciół Zgierza
Zgierz 11 XI 1997 r."
Tablica pamiątkowa poświęcona 25. rocznicy powstania NSZZ "Solidarność" usytuowana na murze Kościoła Farnego św. Katarzyny Aleksandryjskiej.
Tablicę odsłonięto podczas miejskich obchodów jubileuszu "Solidarności" w dniu 14 sierpnia 2005 roku.
Na tablicy, której fundatorem jest NSZZ, widnieje napis:
Solidarność należy do współczesnego dziedzictwa ludzi pracy w mojej ojczyźnie" Jan Paweł II
SOLIDARNOŚĆ
W XXV rocznicę powstania NSZZ "Solidarność", która dała impuls do walki o odzyskanie suwerenności, godności i nadziei" Członkowie NSZZ "Solidarność" w Zgierzu
1980-2005
BÓG, HONOR, OJCZYZNA
Tablica pamiątkowa usytuowana przy ul. Długiej 42, gdzie w latach 1939-1944 mieścił się niemiecki urząd pracy (Arbeistamt). W tym budynku zapadały decyzje o wywożeniu Polaków na na roboty przymusowe do III Rzeszy. Fundatorem tablicy został Wojewódzki Zarząd Stowarzyszenia Poszkodowanych przez III Rzeszę w Łodzi.
Uroczyste odsłonięcie tablicy nastąpiło 2 września 2004 r. przy udziale władz miasta, przedstawicieli: Stowarzyszenia Polaków Poszkodowanych przez III Rzeszę, Instytutu Pamięci Narodowej, organizacji kombatanckich i społeczno-politycznych, młodzieży szkolnej oraz mieszkańców Zgierza.
Napis brzmi:
"W tym budynku w latach 1939-1944 mieścił się niemiecki urząd pracy (Arbeistamt). Urząd ten był organizatorem deportacji wielu tysięcy Polaków do przymusowych robót niewolniczych w III Rzeszy.
Stowarzyszenie Polaków Poszkodowanych przez III Rzeszę w Łodzi.
Wrzesień 2004 r."
Tablica pamiątkowa poświęcona Mikołajowi Kopernikowi usytuowana w Parku Miejskim im. Tadeusza Kościuszki.
Tablicę odsłonięto w pięćsetną rocznicę urodzin wielkiego polskiego uczonego.
Napis brzmi:
"1473 - 1973
Mikołaj Kopernik
wstrzymał słońce ruszył ziemię. Polskie go wydało plemię."
Tablica upamiętniająca 20. rocznicę śmierci księdza Jerzego Popiełuszki. Usytuowana w parafii Najświętszej Maryi Panny Różańcowej w Zgierzu. Odsłonięta 19.10.2004 r.
Napis brzmi:
"Wypowiadać prawdę, gdy inni milczą.
Wyrażać miłość i szacunek, gdy inni sieją nienawiść.
Pomóc, gdy inni nie chcą tego czynić,
przebaczać, gdy inni nie potrafią."
/ks. J. Popiełuszko/
W 20 rocznicę śmierci księdzu Jerzemu Popiełuszce
wielkiemu Polakowi, męczennikowi prawdy, obrońcy sprawiedliwości i godności człowieka
ks. kanonik Jerzy Kowalczyk - proboszcz parafii NMP Różańcowej
Prezydent Miasta Zgierza - Karol Maśliński
Przewodniczący Rady Miasta Zgierza - Marek Matuszewski
Zgierz 19 X 2004 r.
Tablica poświęcona twórcom przemysłu w Zgierzu usytuowana na ścianie budynku Zgierskiego Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im. Jana Pawła II (dawniego Zespołu Szkół Budowlanych) przy ul. Długiej (od pl. Kilińskiego 8).
Widnieje napis:
"W 180 rocznicę podpisania Umowy Zgierskiej inicjującej rozwój przemysłu włókienniczego w Królestwie Polskim oraz dla upamiętnienia wszystkich zasłużonych dla rozwoju przemysłowego miasta Zgierza tablicę na pierwszym w Zgierzu murowanym budynku fabrycznym wybudowanym przez Jana Fryderyka Zacherta w latach 1822-1823
ufundował Zgierski Oddział Łódzkiej Izby Przemysłowo-Handlowej
w grudniu 2001 r."
***
Tablica upamiętniająca strajki szkolne w 1905 r. Wmurowana na ścianie budynku dawnego Zespołu Szkół Budowlanych w Zgierzu (pl. Kilińskiego 8).
Napis brzmi:
"1905 - 1955
w 50-tą rocznicę walk o szkołę polską, o wyzwolenie społeczne i narodowe młodzież szkół zawodowych okręgu łódzkiego składa hołd bohaterom strajku szkolnego w Zgierzu."
Tablice umieszczone na ścianie budynku dawnego Szpitala Miejskiego w Zgierzu przy ul. Dubois 17.
Jedna tablica informacyjna z napisem:
"Szpital
im. doktora wszech nauk lekarskich
Stanisława Oleszy
1902 - 1962"
Druga tablica zasłużonych dla zgierskiej służby zdrowia z napisem:
"Dr med.
Stanisławowi Oleszy ur. 1902 zm. 1962
oraz
doktorowi medycyny
Stanisławowi Fijałkowskiemu ur. 1911 zm. 1971
zasłużonym dyrektorom szpitala im. Juliana Marchlewskiego i wieloletnim organizatorom zgierskiej służby zdrowia
w 40-tą rocznicę powołania szpitala
społeczeństwo miasta Zgierza."
Tablica na domu tkackim - Rocznica KPP (ul. Narutowicza 10).
Napis na tablicy brzmi:
"1918 - 1958
W tym domu, w grudniu 1918 r. powstał Komitet Dzielnicowy Komunistycznej Partii Polski w Zgierzu z połączenia SDKPiL i PPS-Lewicy
grudzień 1958 KM PZPR w Zgierzu"
Tablica Stanisława Staszica usytuowana na budynku Zespołu Szkół Ogólnokształcących im. Stanisława Staszica w Zgierzu.
Płaskorzeźba z podobizną patrona szkoły, wmurowana z okazji 50-lecia placówki, posiada napis:
"St. Staszic - 650 lecie m. Zgierza
ANNO IV BILAEI 1918 - 1968
Zjazd absolwentów Gimn. i Liceum Ogólnokształcącego w Zgierzu"
Tablice wykonał Michał Gałkiewicz.
Tablica usytuowana na głazie przed wejściem do budynku Zespołu Szkół Nr 1 im. Jakuba Stefana Cezaka w Zgierzu przy ul. Długiej 89/91.
Napis brzmi:
"75 lat szkoły im. J. St. Cezaka"
Na Starym Cmentarzu (ul. Piotra Skargi) na grobie w kwaterze 7 jest tablica z napisem:
"Ś.P. Jakub Stefan Cezak
założyciel i dyrektor Państwowej Szkoły Handlowej w Zgierzu zasłużony pedagog i działacz społeczny przeżył 53 lata
zginął śmiercią męczeńską w obozie hitlerowskim Mauthausen 18 X 1940 r.
Kochał Boga służył bliźnim niosąc pomoc potrzebującym
wdzięczni wychowankowie"
Tablica nagrobna Adolfa Pawińskiego znajduje się na Starym Cmentarzu (ul. P. Skargi) przy pomniku na grobie rodziny Pawińskich (kwatera 7).
Napis brzmi:
"Prof. dr Adolf Pawiński
Historyk i Uczony Dyrektor Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie
ur. w 1840 w Zgierzu zm. w 1896 w Grodzisku
pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
Wybitnemu Zgierzaninowi w 100-lecie śmierci
mieszkańcy Zgierza"
Tablica upamiętniająca księgarstwo polskie umiejscowiona na ścianie budynku przy ul. Długiej 10, wybudowanego w 1964 r. z przeznaczeniem na księgarnię.
Napis brzmi:
"1364 - 1964
księgarnię przekazano społeczeństwu miasta Zgierza w 600-tną rocznicę powstania księgarstwa polskiego
Zgierz, 12 V 1964
P.P. Dom Książki w Łodzi"
Tablica na obiekcie szpitalnym przy ul. A. Struga 3.
Na ścianie obecnego Powiatowego Zakładu Opieki Zdrowotnej na jednej z tablic widnieje napis:
"Obiekt przeznaczono do użytku w roku obchodów 650-lecia m. Zgierza dla dobra narodu polskiego i gospodarki socjalistycznej
kwiecień 1968 r."
Na drugiej tablicy czytamy:
"Szpital rozbudowany z inicjatywy Rady Dyrektorów przy Komitecie Miejskim PZPR w Zgierzu ze środków Rady Narodowej oraz zakładów pracy Zgierza i Ozorkowa.
Przekazano społeczeństwu w roku obchodów 700-lecia m. Zgierza.
lipiec 1988 r."
Na ścianie sali gimnastycznej obecnego Kolegium Nauczycielskiego (ul. 3 Maja 46) umieszczona jest tablica poświęcona twórczyni szkoły i wielce zasłużonej dla zgierskiej oświaty, dr Stefanii Kuropatwińskiej.
Społeczność szkolna ufundowała tablicę, na której wyryte są słowa:
"Dr Stefanii Kuropatwińskiej dyrektorce i twórczyni naszej szkoły w 1919-1948
rzeźbiarce dusz uczniowie i uczennice Liceum Pedagogicznego
Zgierz, 11.3.1948 r."
Przed siedzibą Związku Nauczycielstwa Polskiego (ul. Rembowskiego 29) znajduje się kamień, na którym umieszczona była tablica pamiątkowa poświęcona 30-leciu powstania Domu Nauczyciela.
Tablica, której fundatorem był były kierownik Szkoły Podstawowej nr 3 Jan Sikorski, niestety została skradziona.
Dnia 6.10.2009 r. w Zgierzu obchodziliśmy 70. rocznicę utworzenia Tajnej Organizacji Nauczycielskiej (zobacz: galerię zdjęć z uroczystości).
Podczas uroczystości odsłonięto nową tablicę:
"Nauczycielom walczączym o polską szkołę
Mieszkańcy Zgierza
14 październik 2009".
Nieistniejąca tablica pamiątkowa Związku Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych Koło Miejskie Zgierza dawniej usytuowana na Placu Stu Straconych (zbieg ulic Piątkowskiej i J. Piłsudskiego) przed wejściem do Szkoły Podstawowej nr 1.
6 września 1992 r. odsłonięto "Monument" ku czci Czynu Zbrojnego i Chwały Oręża Polskiego - bohaterskich tradycji bojowych Polskiego Żołnierza 1918-1920 r. oraz 1939-1945 r.
Na stylizowanym murze widnieje napis: "Spełniliśmy swój obowiązek wobec Ojczyzny".
Na podstawie:
"ZGIERZ CMENTARZE, POMNIKI, TABLICE" Marian Pieruń,
Wydawca: Towarzystwo Przyjaciół Zgierza,
Zgierz 2003;
ISBN 83-920038-0-2