Przygody w ostojach przyrody (2019)

Dofinansowanie ze środków
Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi
zadania w ramach konkursu 
"EKOPRACOWNIA POD CHMURKĄ - 2019" 

Nazwa zadania: Utworzenie punktu dydaktycznego pn. "Przygody w ostojach przyrody" przy Szkole Podstawowej nr 5 w Zgierzu 

Wartość całkowita zadania: 55.556,00 zł 
Wartość dofinansowania: 50.000,00 zł - dotacja ze środków WFOŚiGW w Łodzi 

Dnia 01.09.2019 r. został oddany do użytku punkt dydaktyczny pn. "Przygody w ostojach przyrody" przy Szkole Podstawowej nr 5 w Zgierzu. Powstał on na podstawie programu zajęć dodatkowych o tej samej nazwie z zakresu edukacji terenowej. Ma on na celu wykorzystanie istniejącego zielonego obszaru przy szkole do zajęć z zakresu przyrody, biologii i ekologii. Projekt skierowany jest do uczniów klas 1-7, którzy będą uczestniczyć w zajęciach zarówno na obowiązkowych lekcjach przyrody i biologii, jak na dodatkowych godzinach przeznaczonych na realizację programu. 

Główne cele projektu to: 

Wiadomości: 

1. Zdobywanie wiadomości na temat pospolitych gatunków roślin i zwierząt, budowie, warunków ich życia i ochronie prawnej. 
2. Poznanie podstawowych pojęć ekologicznych i biologicznych. 
3. Zapoznanie z zagrożeniami środowiska naturalnego i ich skutkami. 
4. Poznanie różnych sposobów prowadzenia obserwacji i orientacji w terenie. 
5. Badanie i rozumienie prostych zależności między organizmami. 
6. Zapoznanie z zasadami zdrowego trybu życia i dbałości o środowisko. 

Umiejętności: 

1. Rozwijanie umiejętności prowadzenia obserwacji i pomiarów w terenie. 
2. Stosowanie poznanych pojęć biologicznych i ekologicznych. 
3. Kształtowanie umiejętności wnioskowania na podstawie wyników obserwacji i doświadczeń. 
4. Kształtowanie umiejętności dokumentowania i prezentowania wyników swoich działań. 
5. Kształtowanie umiejętności wykorzystywania różnorodnych źródeł informacji. 
6. Stosowanie zasad dbałości o zdrowie i o środowisko naturalne w życiu codziennym. 

Postawy: 

1. Uwrażliwienie uczniów na piękno przyrody. 
2. Kształtowanie poczucia odpowiedzialności za otaczające środowisko i potrzeby działań na rzecz środowiska przyrodniczego. 
3. Dostrzeganie wielostronnej wartości przyrody w integralnym rozwoju człowieka. 
4. Kształtowanie postaw proekologicznych i prozdrowotnych. 
5. Rozwijanie motywacji uczniów do nauki. 
6. Rozwijanie postaw nakierowanych na współpracę w grupie i pełnienia różnorodnych ról społecznych. 

Ogród edukacyjny ma stanowić namiastkę natury w mieście i możliwość poznawania jej tajników w najbliższym otoczeniu szkoły. Motywem wiodącym przez cały teren edukacyjny jest ścieżka sensoryczna wykonana z różnego rodzaju materiałów organicznych (żwir, piasek, kamienie otoczaki, belki drewniane, itd.). Całość obszaru podzielona jest na kilka stref umożliwiających prowadzenie równocześnie różnorodnych zajęć. Ścieżka wiedzie pomiędzy drzewami, poprzez rabatę z roślinami trawiastymi, strefę roślin miododajnych, strefę ogrodu uprawnego, strefę leśną, kończąc się w strefie przeznaczonej na odpoczynek i zajęcia stolikowe dla uczniów. Centralnym punktem ogrodu jest labirynt wrzosowy stanowiący część strefy roślin miododajnych, a tym samym miejsce zabaw i zajęć edukacyjnych. Na obrzeżach labiryntu znajdują się ławki, gdzie można odpocząć lub poprowadzić zajęcia. Większość zasadzonych roślin to rośliny rodzime. 

Dzięki takiemu usytuowaniu możliwa jest przez cały rok: 

• obserwacja roślin i zwierząt, 
• organizacja zajęć dydaktycznych z wykorzystaniem tablic i gier edukacyjnych oraz innych elementów architektonicznych (budki dla ptaków, domki dla owadów, karmniki, kosze do segregacji odpadów), 
• organizacja zajęć praktycznych z wykorzystaniem skrzyń do wysiewu warzyw i ziół oraz rabat z krzewami i drzewkami owocowymi, 
• organizacja zajęć ekologicznych dotyczących wtórnego wykorzystania surowców: palety drewniane, płyty chodnikowe, pojemniki plastikowe, itd., 
• obserwacja procesów zachodzących w kompostowniku, 
• organizacja zajęć dotyczących bioróżnorodności, 
• organizacja wszystkich innych lekcji w bliskości z naturą. 

Projekt zawiera elementy edukacyjne i dydaktyczne: 

1. Ścieżka sensoryczna z tablicą dydaktyczną z dziedziny ekologii 
   Ścieżka przeznaczona jest dla wszystkich uczniów, którzy będą chcieli poznawać ogród za pomocą kilku zmysłów (dotyk, węch, wzrok). Składa się ze ścieżki zbudowanej z różnorodnych materiałów utwardzonych i organicznych, dwóch długich rabat obocznych stanowiących wrota do ekopracowni oraz gry interaktywnej pt.: „Eko koło wiedzy” (tablica nr 1).
   
   Umieszczona na drodze wiodącej ścieżką sensoryczną gra edukacyjna obejmuje 6 kategorii z zakresu wiedzy ekologicznej: 
   - Czerpiemy z bogactw natury;
   - Zagrożenia środowiska;
   - Ekologiczny świat;
   - Żyję ekologicznie;
   - Rady na odpady;
   - Woda - życiodajna substancja.
   
   Kategorię wybiera się kręcąc kołem, które stopniowo zatrzymuje blokada umocowana u góry koła, a gdy koło zatrzyma się, widniejący na blokadzie butelka wskazuje wybraną kategorię. Po zatrzymaniu, za pomocą butelki, wybiera się kategorię, do której na tablicy stojącej obok, odnajdują się pytania (awers) i odpowiedzi (rewers). Są do wyboru 2 warianty: łatwy (dla młodszych dzieci) i trudny (dla starszaków i dorosłych). W każdym jest umieszczone po 5 pytań, czyli w danej kategorii jest łącznie 10 pytań (razem 60 do całej konstrukcji). Uczniowie mogą w tym miejscu rozwijać umiejętność poznawania wielozmysłowego oraz wiedzę z zakresu ekologii. 
   
   
2. Rabata roślin trawiastych
   Rabata ta złożona jest z kilku gatunków traw, co stanowi miejsce bytowania, schronienia i pożywienia zwierząt. Dodatkowo w jej okolicy umiejscowiony jest karmnik. Umożliwia to obserwację ptaków zarówno z zewnątrz, jak i z okna wychodzącego na ogród z pracowni w szkole. 
   
   
3. Strefa roślin miododajnych 
   Nasadzenia roślin w tym miejscu mają na celu pokazanie uczniom różnorodnych gatunków roślin miododajnych oraz zwabienie owadów. Strefa ta zawiera rabatę różano-akacjową oraz labirynt wrzosowy. Aby obserwacja owadów była bardziej komfortowa wokół labiryntu znajdują się ławki zakończone rododendronami. Podczas prowadzenia zajęć można wykorzystać grę plenerową pt.: „Rośliny pyłko i nektarodajne” (tablica 2). Ten typ gry edukacyjnej łączy w sobie elementy interaktywne oraz dydaktyczne. Gra definiuje rośliny pyłkodajne oraz nektarodajne wraz z krótkimi, ciekawymi informacjami na temat każdej z nich. Uczniowie poznają różnice pomiędzy nektarem, a pyłkiem oraz dowiedzą się wielu ciekawostek na temat owadów związanych z tymi roślinami. Znajduje się także tutaj gra Światowid (tablica 3) pt.: „Owady zapylające”, by przybliżyć uczniom temat roślin miododajnych i poprzez ciekawostki rozbudzić zainteresowanie i szacunek do owadów. Tematyka dotyczy owadów zapylających, nie tylko błonkówek najlepiej znanych (pszczoły miodnej i trzmieli), ale także innych owadów należących do rzędu: muchówki, motyle oraz chrząszcze. Uczniowie poznają sprytne sposoby i mechanizmy zapylania roślin oraz ciekawostki adekwatne do danej grupy wraz z ich przedstawicielami. Uczniowie stworzyli także domki dla owadów, które stanowią element edukacyjny. Ta część jest pod płotem, od strony ulicy, wśród wieloletnich lip. 
   
   
4. Strefa ogrodu uprawnego 
   Ta bardzo ważna strefa, znajdująca się po lewej stronie pod budynkiem, służy głównie do zajęć praktycznych mających na celu wysiew warzyw i ziół w przeznaczonych do tego skrzynkach, właściwą opiekę nad roślinami, obserwację wzrostu roślin od nasiona do dojrzałości oraz zbiór plonów. Obok skrzynek zasadzone są drzewa i krzewy owocowe. Dzięki temu uczniowie poznają cykl roślin okrytonasiennych oraz będą mogły za pomocą zmysłu smaku poznać ogród. Uzupełnieniem tej części zewnętrznej ekopracowni jest kompostownik, który wykorzystany będzie podczas pielenia i innych prac porządkowych. Aby umożliwić obserwację procesów zachodzących w jego wnętrzu, zbudowany jest z przezroczystych ścian. 
   
   
5. Strefa leśna 
   Znajdująca się w końcu ogrodu strefa leśna zawiera nasadzenia roślin typowych dla ekosystemu lasu. Jest to zacieniona starymi drzewami (lipy, topole) część, która stanowi piękne zwieńczenie ogrodu. W centralnym punkcie znajduje się kamienne poidełko dla ptaków z małą fontanną. Oprócz obserwacji zwierząt można przeprowadzić tam zajęcia na temat warstw lasu i łańcuchów pokarmowych. Tego tematu dotyczy też gra sprawność pt.: „Ekosystem lasu – kto kogo zjada”, która umieszczona jest w tej strefie. Panel górny edukacyjny przybliża zagadnienia z zakresu łańcuchów pokarmowych i ich roli w ekosystemie leśnym. Na niżej usytuowanych kostkach zaprezentowane są 4 łańcuchy pokarmowe: Producenci - konsumenci I rzędu - konsumenci II rzędu - konsumenci III rzędu. Na drzewach zawieszone są też domki dla ptaków, które będą mogły się tam rozmnażać i wychowywać w środku miasta swoje potomstwo. 
   
   
6. Strefa prowadzenia zajęć stolikowych 
   Wszystkie zajęcia związane z potrzebą wykorzystania miejsc siedzących i stołów (karty pracy, rozsady, praca z podręcznikiem czy atlasami, itd.) będą mogły być przeprowadzone na trzech ławostołach postawionych na podłożu wykonanym z płyt chodnikowych powtórnie wykorzystywanych. Na ogrodzeniu umiejscowione są dwie pergole z roślinami pnącymi, co umożliwia uczniom obserwację przystosowania roślin do warunków życia.
   
   Zagospodarowany ogródek dydaktyczny planujemy udostępniać także grupom dzieci z zaprzyjaźnionego Przedszkola Miejskiego nr 8. Zajęcia poprowadzą uczniowie klas starszych, nauczyciele naszej szkoły oraz nauczyciele przedszkola. 

Informacje o projekcie na stronie szkoły 

Zobacz też: "Otwarcie ogrodu (ekopracowni) przy Szkole Podstawowej nr 5", galeria zdjęć z otwarcia ekopracowni 

Wymieniony wyżej projekt dofinansowany ze środków 
Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi 
www.zainwestujwekologie.pl